Türkiye Bankalar Birliği Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, Türkiye’de bankaların sermayeye ihtiyacı olmadığını, şu an muhtaçlık olmasa da berbat banka projesinin gündemde olduğunu belirtti.
Aydın pandemi devrinde kamu bankalarının Döviz açık durumunun vakit zaman yasal limitleri aştığını lakin artık bankacılıkta döviz açık durum riski olmadığını tabir etti.
Bloomberg HT yayınına katılan Hüseyin Aydın, Türk Lirası’nın evvelki periyotta yatırım açısından cazibesini kaybettiğini, Türk Lirası’nın yatırım aracı olarak cazip hale getirilmesi gerektiğini vurguladı.
Ziraat Bankası’nın performansını da kıymetlendiren Hüseyin Aydın bankayla ilgili son periyotta gündeme gelen bahislere ait soruları da cevaplandırdı. Bankanın misyon ziyanı yazmadığını belirten Aydın, Virgin Adası’ndaki Çukurova Kümesi şirketine verilen kredinin tahsil edildiğini, bununla ilgili bir risklerinin bulunmadığını belirtti.
Aydın’ın öne çıkan açıklamaları şunlar oldu:
“Türkiye’nin ulusal geliri yaklaşık 5 trilyon lira. Bu ulusal gelirle bankacılığın büyüklüğü genelde mukayese edilir. Bu türlü baktığımız vakit, geçmişte Türk bankacılık sisteminin büyüklüğü ulusal gelirin altındaydı. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere baktığımızda, bu oran yüzde 100’ün üstündeydi. Son 15 yıllık süreçte bir taraftan ulusal gelir büyürken, öbür taraftan bankacılık sistemi daha süratli büyüdü. Bugün geldiğimiz noktada, Türk bankacılık sisteminin büyüklüğü, ulusal gelirden yüzde 110’luk hatta yüzde 120’lik düzeylere geldi.
Bu yıla baktığımız vakit, bölümü ülkedeki büyümeden daha fazla büyüttük. Büyüdüğünüz ve güçlü olduğunuz vakit, krizleri yönetebilmede daha uzman olabiliyorsunuz. Bankacılık sisteminin büyüklüğü 6 trilyon, yani ulusal gelirin toplamının üstünde. Bu 6 trilyonluk ulusal gelirin içine girdiğimiz vakit, bilançonun büyüklüğüne baktığımızda kredi büyüklüğü önemli bir noktaya vardı.
2020 yılı pandemi devrinde, Türk bankacılık sistemi kuvvetli ve uzman olduğundan hem insan kaynağı, hem de teknolojik açıdan beklenen şeyleri yaptık. Bunu yaparken ayrışmalar oldu. Kamu bankaları biraz daha ön plana çıktı, akabinde özel ve mevduat bankaları daha tesirli oldu, kalkınma bankaları ise biraz daha sonlu kaldı. İktisat durağanlaşınca biz o durağan iktisada nazaran hareket ettik. Ödemeler sistemini çalıştırdık. Yeni vadeler verdik. Bu ortada devlet de, BDDK’da bir kadro düzenlemeler ve esneklikler getirdi. Bu esnekliklerle bir arada biz ödemeler sistemini çalıştırdık.
Dünyada iki ülke büyüdü, biri Çin, başkası Türkiye. Bu büyümede Türk bankacılık sistemi katkıda bulundu. Türk bankacılık dalı krizleri ve riskleri yönetme konusunda esasen tecrübeliydi. Uygun bir imtihan verdiğimizi düşünüyorum.
“Krediler için özkaynak ve tasarruflar yetmiyor”
Bilanço iki taraflı bir yapı. Bilançonun bir tarafını konuşup, öteki bir tarafını konuşmadığınız vakit yanlışlar başlıyor. Kredi kullananlar yalnızca bilançonun aktifiyle ilgileniyor, yani bankaların verdikleri borçları. Lakin bankalarda bu süreci yapabilmek için bilançonun pasifi çok kıymetli. Türk bankacılık sisteminin 6 trilyonluk büyüklüğünün içerisinde öz kaynaklara baktığımız vakit bu ölçü 600 milyar lira. Biz yalnızca öz kaynaklarımızla yalnızca kredi verecek olsak, bu öz kaynaklar kasalarda bulundurduğumuz parayı lakin karşılıyor. Pekala, yalnızca mevduata baktığımızda mevduat toplamımız, kredi toplamından daha düşük. Tekrar baktığımızda Türkiye’de tasarrufların kıt olduğu gündeme geliyor.
Biz yalnızca firmalara ve bireylere borç vermiyoruz, biz devlete de borç veriyoruz. Kasamızda bulunan paralar ve devlete verdiğimiz borçlar, bireylere ve firmalara verdiğimiz borçları toplayıp, bu toplam 5 küsur yapıyor. Öteki tarafta, öz kaynaklar ve mevduatı topladığımızda ondan fazla. Demek ki, bizim diğer bir şeye daha muhtaçlığımız var. Özkaynak ve tasarruf yetmiyor. İşte biz buna mevduat dışı kaynak diyoruz. Bunun bir kısmını Merkez Bankası’ndan (MB), başka bir kısmını yurt dışından alıyoruz. Yani bizim hala dışarıdan bir tasarrufa muhtaçlığımız var yahut fonlama için para yetmediğinde MB’ye gidiyoruz. Şu anda Türk bankacılık sistemi kısa vadeli olarak yaklaşık 600 milyar TL’yi MB’den borçlanarak kredi veriyor. Ancak biz kısa vadeli süreksiz ilgilerden çok, daha uzun vadeli münasebetleri tercih ediyoruz.
“Dünyada hiçbir bankacılık sistemi 3 para ünitesiyle çalışmıyor”
Biz, lira, euro ve dolar olarak 3 farklı para ünitesini yönetiyoruz. Dünyada hiçbir bankacılık sistemi 3 para ünitesiyle çalışmıyor. Türk bankacılık sistemindeki TL tasarruf ölçüsü yalnızca ferdî kredilere yetiyor. Bu sebeple bizim mevduattaki yabancı para yüzde 52-55 aralığında. Biz o yabancı parayı sonra götürüp TL’leştiriyoruz. Bir devir TL’leştirmede sonlu hale getirildi. Yalnızca swap sürecini Borsa İstanbul’da yaptığımız vakit kâfi olmuyor. Bunu Londra’dan da yapmamız gerekiyor. Biz pasifte kaynak bulamadığımız vakit, etkinde kullandırma talihimiz yoktur. Bu bilançoya bakıldığında, topladıklarımızın tamamını vermiş oluyoruz. Yüzde 70’leri geçiyoruz. Dünya’nın hiçbir yerinde bankacılık sistemi kaynağının bu kadarını getirili etkine tahsis etmemiştir. Bu tarafıyla Türk bankacılık sistemi başarılıdır.
“Kredileri, üretimi ve istihdamı ön plana alanlara verdik”
TL kredi kullanmak için cazip bir para ünitesi lakin TL’yi tasarruf etmek için cazip bir para ünitesi olmaktan çıkardık. Bunu düzeltmemiz lazım. Tasarruf edenlerden çok, kaynak kullananları çok daha muhafazaya çalışıyoruz. Faizi konuştuğumuz vakit, yüklü bu kısmı konuşuyoruz. Burada ne yapmak gerekiyor? Tasarruf edenleri, altına dolara euroya yahut öbür bir yere gitmeden TL olarak tutabileceğimiz, etkinde de yatırımı ve üretimi caydırmayacak bir fiyatlama düzeneğiyle yönetiyor olmalıyız.
Kredileri kimlere verdik? Yüzde 25 bireylere, yüzde 75’ini ticari firmalara ve KOBİ’lere verdik. Yani üretimi ve istihdamı ön plana alanlara kullandık. 2020 yılında bankacılık sisteminin kredi büyümesi yüzde 35’leri buldu. Bu önemli büyüme ülkenin kalkınmasına katkıda bulunduk.
“Döviz açık durumunda yasal limitleri geçtiğimiz periyotlar de oldu”
Son birkaç aydır önemli manada yabancı girişi görüyoruz. Ülkenin etkinlerinin çok ekonomik hale geldiğini görüyoruz. Bir inanç ortamını görüyoruz. Şu anda Türkiye’de yatırıma yönelik önemli hazırlıklar var. Mesela Ziraat Banka’sında makine ve teçhizat yatırımı hem de sıfır yatırımlarda bir hareketlenme var.
İktisatta her şey arz ve taleple oluşuyor. Dışarıdan döviz geldiği vakit, dövizi bozup TL ile süreç yapmanız gerekiyor. O vakit bolluk oluyor ve fiyat aşağı hakikat geliyor. Bu döviz dışarı çıkmak istediğinde TL’yi satıp yabancı para alıp çıkılıyor. Bu alışverişe nazaran fiyat oluşuyor. Bunlar büsbütün risk iştihana bağlı süreçlerdir.
Açık konum yaptığımız ülkeye kaynağın gelmediği devirlerde, birinci evvel yasal sonlara kadar bir açık konum yaptık. Yasal limitleri geçtiğimiz periyotlar de oldu. Şu anda bizde de başka bankalarda da rastgele bir açık durumumuz kalmamıştır. Hatta burada iyi tutturabilirseniz alım satım ortasında para da kazanıyorsunuz. Biz o periyot arz güvenliğini sağladık. Bu çok makûs bir şey de değildir. Vakit zaman normalinde kararında bunu da yapmak gerekir. Aslında muhakkak bir yüzdeye kadar, otoritenin müsaade etmesi bu manaya geliyor.
“Temettü dağıtımına müsaade verilmesi inancın işareti”
Bizim kamu, özel, yerli ya da yabancı banka bu türlü bir ayrımımız yok. Bu ülkeye sermaye koyan bütün bankalar Türk bankasıdır. Bu ülkede yapılan ticaretin rekabet şartları içerisinde eşit biçimde yapılıyor olması lazım. (Vergi ödemelerinde kamu bankası zorunluluğu) bu durum düzelecek.
(Temettü dağıtımına müsaade verilmesi) bu durum inanca işaret. Biz son iki yıldır dağıtmıyorduk. Bu sene bunun dağıtımına müsaade edildi. Bu durum sermayedar ve yatırımcı için de değerli.
“Yüzde 16,5’ten kredi satmam sürdürülebilir değil”
En son bankacılık sistemine baktığınızda DiBS’in getirisi (Devlet İç Borçlanma Senetlerinin yıllık faizi) yüzde 11, kesimin öz kaynak getirisi yüzde 11. Kişi neden risk alıp banka kursun? Neden risk alıp birçok kontrole girsin? Bizim öz kaynağımız 600 milyar TL. Türkiye’de 600 milyar TL olan bir kesimin karlılığı 600 milyar TL mi eder? Daha çok eder. Ticaret kazanmadan olmaz.
Bilanço iki taraflıdır. Bana yüzde 17’den mevduat veren mevduat sahibi varken, benim 16,5’tan kredi satmam sürdürülebilir değildir. Bunu ucuzlatmak lazım. Pekala mevduat sahibi yüzde 17 almasın, enflasyon bugün açıklandı yüzde 15. Ortadaki marj 2 puan. Türkiye’de gerçek getiri faizde 2 puan. 6 trilyonun TL’lik bilançonun yüzde 70’ini kredilere vermişiz. Daha verecek bir şeyimiz yok. 6 trilyon nasıl büyür? Öz kaynağın büyümesiyle.
Ben 2011 yılında TBB Lideri olduğumda, Türk bankacılık sisteminin öz kaynak toplamı 100 milyar dolardı, şu an 80 milyar dolar. Yani 10 yılda dolar cinsi öz kaynak, 100 milyardan 80 milyara indi. Biz global manada rekabet ediyoruz ve büyüyoruz. Makul ve legal olmak üzere ticaretin para kazanarak yapılıyor olması lazım. Bunu yapmazsak devlete yük yükleriz. Makus yönettiğimiz periyotların akıbetini biliyoruz. 2001 krizinin yalnızca bankacılık bölümünün hazineye maliyeti o vakit ki paralarla 40-50 katrilyon olduğunu unutmayalım.
“Faizler yılın ikinci yarısında aşağı taraflı olacaktır”
Gelecekte faizler aşağı taraflı olacak. Enflasyonun da biliyorsunuz, Merkez Bankası evvelce satın aldı ve faizi ona nazaran belirledi. Münasebetiyle faizler yılın ikinci yarısında aşağı taraflı olacaktır. Beklentiler olumludur. Kesim, kısa vadeyi daha yüksek faizle, uzun vadeyi daha düşük faizle fiyatlamaya başladı.
Kredileri üç sınıfa ayırıyoruz: Birincisi birinci küme krediler. Bu rastgele bir sorun yaşanmayan kredi kümesi. İkinci küme kredi vakit zaman sorun yaşanan kredilerdir. Bunlara yakın izleme deniyor. 40 yıldır bu işi yapıyorum bu kümeden takibe geçen kredi oranı yüzde 20’yi aşmaz. Üçüncü kümede da takibe düşen krediler var. Takipteki kredilerin yüzde 70’ine karşılık ayırdık. Ben burada bir tahsilat yaptığım vakit ikili kar elde edeceğim. İkinci kümede ise yüzde 22’sine karşılık ayırdık. Bunların dışında da özgür karşılıklarımız var.
“Bankaların sermayeye ihtiyacı yok”
Kesim olarak biz çok muhafazakar olduk. Ben de dahil, birtakım bankalar özgür karşılığımız var. Ben TBB Lideri olarak, bir sermaye gereksiniminin olmadığını biliyorum. Tahminen banka bazında vardır. Varsa ben onu bilmem, BDDK lideri bilir. Bizim gördüğümüz sermaye getirebilecek işverenlerimiz var. O denli zayıf işveren da yok. Bütün işverenler da güçlü. Şu anda ben buna ihtiyaç olmadığını düşünüyorum.
Gerçekçi olalım yüzdürdüğümüz krediler vardır. Adnan Beyefendi beni bağışlasın bankasının ismini kullanacağım. İş Bankası ile Ziraat bankası çabucak hemen tıpkı yerlerde misyon yapıyoruz. Yani münasebetiyle bir müşteri hem onun, hem de benim müşterim. Yani birimizin takip yapıp, başkasının yüzdürme üzere bir lüksü yok. Bu türlü bir sistem de yok. Ancak biri A şirketinde yakalanmıştır ve onun başına gelmiştir. Biri B şirketinde yakalanmıştır, onun başına gelmemiştir. Biz yapılandırma konusunda evvelden yakalamış olabiliriz. Arkadaşlar ek kredi verme konusunda biraz daha muhafazakar kalmışlardır.
Bir de şunu kabul edin, kamu bankaları da çok iyi insan kaynağı istihdam ediyor. Riskleri iyi yönettik. 2001 yılında özel bankalar kamu bankaları kadar sopa yemedi. Aslında biz o denli bir sopa yedik, o denli bir hale geldik ki, bu işi baya iyi öğrenir hale geldik.
“Para kazanıyoruz ancak makul çizgilerde oluyor”
Ziraat Bankası 1 trilyon TL büyüklüğünde bir banka. Bu istikametiyle Türkiye’nin en büyük bankası. Ziraat bankası nakdi ve gayri nakdi krediler toplamı itibariyle Türkiye’nin en çok kredi veren bankası. Yeniden Ziraat Bankası, menkul değerler hesabıyla devleti de çok iyi fonlayan, piyasa yapıcısı bir banka. Tarım bankacılığını misyon edinmiş fakat onun dışında bir bankadan daha fazlasını yapabilen, ülkede 1800 şubesi, yurt dışında 18 ülkede faaliyet gösteren bir banka.
Ziraat Bankası özel hukuk kararlarına nazaran çalışıyor. Kendisine verilen sermayeyi en makul, en verimli halde pahalandırıyor. Para kazanıyoruz lakin makul çizgilerde oluyor. Bizim öz kaynak getirimiz yüzde 10’lar civarında, kesim ortalamasının biraz altında. Etkin getirimizde yüzde 1,1 ile dalla uyumlu. Biz banka olarak, firmanın, ülkenin ve bankanın bilançosu olarak 3 bilançoyu çok önemsiyoruz. Bir süreç bankaya kar getirmeyebilir fakat ülkeye kar getirebiliyorsa bizim için gayedir. Bir süreç bankaya kar getirmiyordur, ülke için nötr kalıyor ancak firmaya kar getiriyorsa bizim için değerli bir şeydir. Üçünü yan yana getirdiğimiz vakit maksat yaptığımız bir süreçtir.
“Tarım kesiminin finansmanında, krediye erişimde rastgele bir noksanlık asla yok”
Ziraat Banka’sı 157 yaşında bir misyon bankasıdır. Bugün Ziraat Banka’sını yalnızca tarım kesimini finansa etmekle yükümlü kılmak, Ziraat Bankası’nın marka kıymetini, büyüklüğünü ve işlevlerini sağlıklı ve verimli kullanmamak demektir. Türkiye’de tarım bölümünün finansmanında, krediye erişimde rastgele bir noksanlık asla yoktur.
Türkiye’de köylü kredileri ve çiftçi kredileriyle, kesimin kredisini karıştıranlar var. İçinde ziraî sanayi ve endüstriyel tarımın olduğu bir kredilendirmeye baktığınızda, bizim 90 milyar tarım kredimiz var. Bu kredinin yüzde 60’ı yalnızca Ziraat Bankası’na ilişkin, bu kredilerin yüzde 90’ı 250 bin TL ve altı. Devletin de bir kısmını sübvanseye ettiği krediler. Tarım kredisinden bunu anlıyorsak, bu bir tarım kredisi midir? Evet öyledir. Lakin bu ziraî sanayi değildir.
Biz uçtan uca endüstriyel tarıma başladık. Türkiye en çok eti ithal ediyor. Artık hayvancılığı teşvik edecek stilde da önemli çalışmalarımız var. 30 valilikle, “Köyümde yaşamak için bir sebebim var” mottosuyla bir çalışma başlattık. Muhtemelen 81 ile kadar uzanacak. Genç çiftçi akademisini 5 üniversite ile kurduk. 17 bin müracaat var, 350 kişi mezun ettik. Bu sene pandemi sebebiyle bu sayıda kaldık. Tekrar üreticilerin büyük firmalara yaptığı satışların nakde dönüşümüyle ait sistemler kurduk. Bugün büyük marketlere üretici satış yaptığı vakit parasına çok çabuk erişebiliyor. 50 bin TL’nin altı bitkisel üretimde, 100 bin TL’nin altı hayvansal üretimde 0 faizle kredi kullanıyor vatandaşım. Türkiye Ziraat Bankası tarımda krediye erişimde ulaşabildiği her noktaya ulaşıyor.
“Yönetim şurası üyelerinin maaşı 19 bin 750 TL”
Bankaların en yüksek karar organı genel heyetlerdir. Temel bahislere genel heyetler da kurala bağlanır. Ziraat Bankası özelinde idare konseyi üyeleri olarak biz net maaş alırız. İdare şurası maaşı net 19 bin 750 liradır. 4 de ikramiye alırız. Dala baktığımız vakit, en düşüğü değiliz tahminen ancak ortalamanın altındayız. Bu fiyat neyin karşılığıdır. Bir banka idare şurası üyesinin attığı bir imzadan sorumluluk müddeti 20 yıldır. Çocukları ve 7 ceddi sorumludur. Bir kredi biterse size zimmet diye geri gelirler, bütün mal varlığınızı sorumlu fiyatlar. Bir kontrolcünün net ile brütü karıştırmasını anlamak, Türkiye’de kontrol kalitesini bir daha anlamamızı sağlıyor.
“Görev ziyanı yapan biz değiliz”
Bu çok kıymetli bir husus. Asıl misyon ziyanı 2001’de Kemal Derviş vaktinde sonlandırılmış bir uygulamadır. O periyoda kadar devlet Halkbank’ı esnaflar için Ziraat Bankası’nı köylü, çiftçi kredileri için sübvanse ediyordu. 2002 yılına kadar bu bütçeye konmadan yapılıyordu zira bütçeye konması için geliriniz olması lazım. Bunun talimatını Halkbank ve Ziraat Bankasına veriyordu. Piyasa 60 iken, biz 30’dan veriyorduk. O ortadaki farkı devletten bekliyorduk. Devlet ise geliri olmadığı için “yaz tahtaya alırsın haftaya ” diyordu. Bu birikti ve 2001’de kamu bankaları büyük ziyanlar açıkladı.
Bu kavram burada kalmış, artık bu türlü bir şey yok. 2001’den sonra devlet Ziraat Bankası’na şunu diyor; “Şu bölümdeki cirosu şu olan ve tarımla uğraşanlara, Halkbank’a şu tarifteki esnaflara ben kredi faizlerinin yarısını ödeyeceğim.” Bu sene diyelim ki X artı 2 kredi veririz, faiz iddiası olarak şu kadar ne kadar bana sübvanse gelir, 5 milyar götürüp, 5 milyarı bütçeye koyuyor. Diyor ki; tarım için koyduğum vazife ziyanı kavramı yanlış aslında, bu çiftçi takviye kredisi. İsmi vazife ziyanı olduğu için bunu her bütçe yasası çıktığında medya “Vay bu sene Ziraat Bankası 5 milyar lira ziyan yapmış” diyor. Misyon ziyanı yapan biz değiliz.
“Virgin Adası’ndaki şirkete verilen krediyle ilgili riskimiz yok”
Bu bir İngiliz adası. Dünyanın farklı yerlerinde düzenlemelerin daha esnek olduğu uygulamalar var. Türk bankacılık sisteminin bir kısmı Bahreyn’de, biz Türkiye’de proje finansmanı ismi altında kullandırdığımız kredileri oralardan izliyoruz. Şirket Çukurova kümesi hissedar, Turkcell ise bunun dolaylı iştiraki. Bizim kredi yaptığımız CFI artı bir de Rus Alfa, onların ikisinin birlikte CTH diye bir firması var. 2005 yılında kuruluyor, biz krediyi 2014 yılında veriyoruz. CFI paraya sıkışıyor, elindeki Turkcell’e ilişkin payları rehine veriyor. Krediyi Turkcell kullanmıyor. 1.6 milyar dolar kredi dışında teminat vermedik. Bunları rehin veriyor, bunların karşılığında kredi kullanıyor, vadesi gelince yerine getiremiyor.
Turkcell’in ilgili şirketlerini ilgili şirket alacaktı. Artık ismi öbür bir şey olacak. İştirak yapısı çok karışık. Biz orada Çukurova kümesine kredi yaptık. Kamuoyuna açıkladıkları için söylüyorum. Aşikâr bir etaptan sonra, İsveç- Finlandiyalı küme uzun bir müddettir Türkiye’den çıkmak istiyordu. Bu yapı kurularak likidite ettik. Biz CFI’dan olan kredimizi de tahsil ettik. Bu krediyi birinci açtığımızda da kamuoyu bizi olumlu gördü. Krediyi kapattığımız vakit da bizim CFI’da bir riskimiz kalmadı. Çukurova kümesinden da bir alacağımız yok. İlgili hisseleri herkesin bildiği bir şirket satın aldı. Ortağın biri Türkiye Varlık Fonu, yüzde 49’u halka açık, yüzde 26’sı TVF’de ve yüzde 24’ü LetterOne’da. İsrail’in 70, Yunanistan’ın 20 şirketi Amerikan borsasında. Türkiye’de Amerika borsalarında süreç gören bir tane şirket vardır, ismi Turkcell. Yani biz risk aldık. O periyot yaptığımız süreç hakikaten riskliydi. Orada Citi Bank ile çalıştık. Bir itimat müessesi oluştu, paylar bir yere toplandı. Sonra bir daha kağıtlar karıldı ve bir daha dağıtıldı. Şirketin olduğu yer bizim için kıymetli değil. Bu sürecin sağlıklı tamamlanması ile Turkcell yönetilebilir, daha süratli ara alır, daha süratli karar alır hale gelmiştir. Turkcell’in bilanço ve hizmet manasında daha kaliteli bir hale gelmesine katkı sağlamıştır.
Ben kredi verdiğim vakit Turkcell idare heyeti üyesi değildim. İlgili küme çıkmak istediği vakit ben dahil oldum. Ben oraya girdim ve bu sürecin devamını sağladık. Yasal olarak benim burada misyon yapmama mani olmamakla birlikte, ben Turkcell ile ilgili kredinin direk muhatabı olmamak ile birlikte, yapılan süreçlerin hiçbirinde de kendim bulunmadım fakat şu anda ben TVF ve Turkcell idare konseyi üyesiyim ve Ziraat Bankası Genel Müdürüyüm. Kanunlara uygun misyonumu yapıyorum.
“Futbol kulüplerinin 40-50 milyon euroluk gruplar kurmaları sıkıntı olacak”
Bankalar Birliği şapkası altında bunu örgütlüyoruz. İçeride özel bankalar da, kamu bankaları da var. Bir evvelki yaptığımızda nakit akışı ile verdiğimiz vade çok uyumlu değildi. Biraz o vücuda giydirdiğimiz gömlek, o vücuda uymamıştı. Artık vade istikameti ile esnedik. Pandemi ile birlikte yayın gelirlerinde, seyirci hasılatında ve sponsorluk gelirlerinde bir gerileme oldu. Bunu da dikkate aldık ve kümelerde önemli bağlantıda olduk. Kabaca söylemek gerekirse, büsbütün mutabakatlar sağlanmış durumda. Bir gelir tarifi yaptık. O gelirler bu kredilendirme yapan bankalara gelecek kulüplere gelmeyecek. Bu gelen gelirlerin yüzde 50’si kulüplere gidecek, yüzde 50’sini de biz kredi borçlarına mahsup edeceğiz. Dolasıyla gelirleri artınca harcama gelirleri artacak, gelirlerini artıramazlarsa pastayı bölüşeceğiz. Pastanın biri bizim faiz artı ana paramız olacak, pastanın biri onların futbol ailesinin geçimini temin edecek. Burada futbolla ilgili kulüplerin başka faaliyetlerini ayrıştırdık. Münasebetiyle yeni bir sayfa açıyoruz. Burada da ödemesiz bir devir var. Toplam mühlet muhakkak bir yere kadar geliyor. 10 yılı geçmiyor. Genel bir mutabakatımız var. Denetim elimizde lakin büsbütün mali denetim. Kulüpleri asla biz yönetmiyoruz. Bugün ortalama yarışmacı ekipler 40-50 milyonluk gruplar kuruyorlar. Artık o ölçülerde kadrolar kurmak çok güç olacak, gelirler bu türlü kalırsa. Daha mütevazı kadroları kurmak zorunda kalacaklar. Harcama limiti, spor yasası ve kredilendirme süreci bir disiplin sağlıyor.
“Bir futbol kulübüne el koymamızı gerektirecek durum olduğunu düşünmüyorum”
Türk futbolunun gelir sorunu yoktur. Sarfiyat idaresinde sorunlarımız var. Bununla ilgili liderlerimizin da söz ettiği için söylüyorum gelir sorunu yok. Gelire nazaran bütçelemeyi gerçek yapacağız. Bir kulübe el koymamızı gerektirecek bir durumun olmayacağını düşünüyorum.
“Para kazanan teşebbüs sermayesi şirketlerimiz var”
Bunlar daima yaptığımız iş değil. Krizlerin olduğu devirlerde firmalarda problemler başlıyor. Firmaya bankacılık yasası yeterince kredi veremezsiniz yahut verdiğiniz vakit idaresine hükümran olamıyorsunuz. Bazen ‘kredi ver içeriye idare koy’ da yetmiyor. Bu türlü bir durumda sahiplik oluyor. Sahiplik olduğu vakit oraya profesyonel de getiriyorsunuz. Keskinoğlu Manisa’nın iktisadını etkileyen bir iş yapıyor. Dalın büyük oyuncuları dahil burayı kredilendirmiştik, firmanın işleri iyi gitmemişti. Sonra biz Halk Bankası ile çok uygun fiyatlarla satın aldık. Verdiğimiz krediyi sermayeleştirdik. Faaliyetine devam ediyor. Bu bahislerde uzman firmaları iştirake davet ettik. Para kazanan teşebbüs sermayelerimiz var. Bir de sermaye enjekte ederek iyi yaparak sonra çıkacaklarımız var.
Bloomberg HT
