F. UĞUR TAÇKINLAR
ABD’de 3 Kasım’da yapılacak 59. başkanlık seçimi yaklaşıyor.
Tüm dünyada olduğu üzere ABD iktisadı de Kovid-19 kriziyle çaba ediyor ve mali paketin ayrıntıları, vergi düzenlemeleri ve milletlerarası ticaret üzere bahislerde farklılaşan iktisat siyasetleri nedeniyle hangi adayın kazanacağı tarihi bir ehemmiyette.
Trump mı Biden mı?
Bir yanda sık sık klasik diplomasi standartlarının dışında hareket eden mevcut Lider Donald Trump, öbür yanda Obama periyodunda lider yardımcılığı misyonunu yürüten Demokrat aday Joe Biden…
Anketler Biden’ın yarışı önde götürdüğünü gösterse de yanılma hissesi dikkate alındığında rekabetin başa baş gittiği söylenebilir. Uzmanlar, 2016’daki seçimlerde anketlerin yanlış çıktığına işaret ederek Trump’ın hala kazanma ihtimalinin olduğunu belirtiyorlar.
O denli ki, ABD’de başkanlık seçimlerinde en fazla oyu alan aday değil, en fazla delegeyi kazanan aday başkanlık koltuğuna oturuyor. Her eyalete farklı yüklerle dağıtılmış toplam 538 delegenin yarısından 1 fazlasına ulaşan aday lider olmaya hak kazanıyor.
Bir evvelki seçimde Hillary Clinton’ın Trump’tan daha fazla oy almış olmasına rağmen 304 delegeye ulaşarak Trump lider olmuştu.
Pekala, seçim sonucuna ait mümkün senaryolar neler ve Türk piyasalarını nasıl tesirler?
“Piyasaların (Pandeminin ardından) “K” formunda bir canlanma fiyatladığını görüyoruz.” diyen İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen, ABD ve Çin’in “K”nın yükselen bacağını, Avrupa ve Çin-dışı gelişmekte olan ülkelerin alçalan bacağı temsil ettiğini belirtti.
“Demokrat zaferi ihtimali Türkiye varlıkları üzerindeki baskıyı artırdı”
Gürleyen, Avrupa iktisadına entegre Türkiye’nin “negatif ayrışan ülkeler” ortasında yer almasına rağmen, son periyottaki zayıf performansında “Mavi Dalga” ihtimalinin de tesirli olduğunu söyledi.
Mavi Dalga olarak anılan senaryoda Biden başkanlık koltuğuna otururken, Demokratlar da Senato’da çoğunluğu sağlıyorlar. Bu senaryonun ekseriyetle gelişen ülkeleri desteklediğini, fakat mevcut fiyatlamalarla ülkeler ortasında sert bir ayrışma yaşandığını belirten Gürleyen, kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Başkan Trump periyodunda ağır yaptırımlara tabi olan Çin ve Meksika pay senetleri Demokratların yarışta farkı açtığı son üç aylık devirde yüzde 9 paha kazanırken, ABD yaptırımı ihtimalinin artacağından kaygı edilen Rusya ve Türkiye yüzde 9 paha kaybediyor. Eşit yükle Çin ve Meksika’da uzun, Türkiye ve Rusya’da kısa durum açan bir yatırımcı son üç ayda yüzde 20’ye yakın getiri sağladı.”
Gürleyen, Türkiye’nin zayıf Avrupa iktisadına olan entegrasyonunun ve muhtemel bir Demokrat zaferinde yaptırım ihtimalinin artmasının Türkiye varlıkları üzerindeki baskıyı artırdığının altını çizdi.
“Kötümser senaryo kısmen fiyatlara yansıdı”
İstanbul Portföy Yönetici Ortağı Tufan Deriner ise, Türkiye açısından Mavi Dalga’nın en karamsar senaryo olduğunu belirtmekle birlikte bu ihtimalin fiyatlara bir ölçü yansıdığına dikkat çekiyor.
BloombergHT.com’a konuşan Deriner, “Biden son süreçte anketlerde daima önde gittiği için, bu senaryonun tam olarak olmasa da, fiyatlara yansıdığını düşünüyorum. Piyasalar, Biden’ın seçilmesi noktasında katiyetle olumsuz bir reaksiyon verecek fakat bu reaksiyon limitli olacaktır.” dedi.
Türkiye ile ABD ortasındaki münasebetler açısından fakat birinci 6 ay sonunda daha net bir fotoğraf çizilebileceğini vurgulayan Deriner, Trump’ın seçilmesi ihtimaliyle ilgili olarak “Son 4 senede yaşadıklarımızın benzerilerini yaşayacağımızı düşünüyorum. Fakat yeni bir Trump devrinin, piyasalar üzerinde Biden’ın seçilmesi muhtemelliğine nazaran daha müspet bir tesir yaratacağı kesin.” diyor.
Lakin Trump’ın Beyaz Saray’ı kazanamaması durumunda seçimin akabinde tartışmalı bir süreç yaşanması ihtimali de var.
Bu türlü bir sonuç oluşması durumunda dünya piyasalarında önemli bir çalkantı yaşanabileceği ikazında bulunan Deriner, “Kısa vadede bizi en olumsuz etkileyecek senaryo olarak da bu belirsizlik mümkünlüğünü görüyorum. Dünya piyasaları bozulduğu takdirde piyasalar ve döviz kuru üzerinde önemli baskı oluşacaktır.” dedi ve ekledi:
“Sonuç olarak seçim sonucu Trump ya da Biden olsun, belirsizlik oluşmadığı takdirde tesirler kısa vadeli ve limitli olacaktır. Lakin Biden’ın seçilmesi orta ve uzun vadede Türkiye açısından bir risk yaratacaktır ve bunun piyasalar üzerindeki olumsuz yansımalarını gelişmelere nazaran takip edebiliriz.”
“Mavi Dalga Türkiye piyasası üzerinde çok fazla bir negatif tesir yaratmaz”
Biden zaferinin Türkiye piyasalarında fiyatlanmış olduğunu düşünen bir başka isim Cet Yatırım Yöneticisi Cem Tözge.
“Türk piyasalarındaki tesirlere bakacak olursak; Biden zaferinin Türk Lirası üzerinde baskı oluşturacağı uzun vakittir yabancı raporlarda yazılıp çizilmekte.” diyen Tözge, bu ihtimalin kıymetli ölçüde fiyatlanmış olduğunu, hasebiyle Biden ile Mavi Dalga tesirinin Türkiye piyasası üzerinde çok fazla bir negatif tesir yaratmasını beklemediğini lisana getirdi.
Tözge’ye nazaran, global piyasalar için en olumlu görülen Mavi Dalga senaryosunda büyük bir mali dayanak paketi süratlice maddeleşir, dolar bedel kaybeder ve pay senetleri ve emtiaya güçlü alım gelir. ABD’nin 10 yıl vadeli Hazine tahvili faizlerinde yüzde 1’e gerçek bir yükseliş de şaşırtan olmaz.
Tözge “Küresel risk iştahı Türk varlıklarına olumlu yansıyabilir. Pay senetlerinin seyrinde global Borsaların istikameti belirleyici olacaktır.” diyor.
Piyasanın Trump ya da Biden fark etmeksizin bir tarafın kesin galibiyetini görmek istediğinin altını çizen Tözge, seçim belirsizliğinin ortadan kalkmasının risk iştahını artırabileceğini söyledi.
Öteki bir senaryoda ise Biden başkanlık yarışında ipi göğüslüyor, lakin Cumhuriyetçiler Senato’daki gücünü koruyor.
Yani piyasanın sevmediği belirsizlik sürüyor…
Bu türlü bir durumun en olumsuz senaryo olacağını düşünen Tözge’ye nazaran bu, mali paket için müddetin uzaması manasına geliyor. Bu senaryoda, risk iştahının tüm dünyada sert bir halde düşmesiyle Türk varlıklarında yüksek oynaklık ve negatif seyrin devamı görülebilecek.
Kimilerine nazaran global iktisat için tarihi bir kıymet taşıyan seçimin akabinde tüm sürecin olağan biçimde işlemesi durumunda, yeni lider 20 Ocak’ta düzenlenecek yemin merasimiyle vazifesine resmen başlayacak.
Bloomberg HT
