Erol Oytun Ercan
Demokratların Lider adayı Joe Biden ve Cumhuriyetçi Lider Donald Trump ortasındaki başkanlık yarışının sonucu yalnızca ABD’yi değil tüm dünyayı ilgilendiriyor.
Uzmanlara nazaran Lider Trump’ın kurumlardan çok ikili bağlar üzerinden kurduğu ABD’nin diplomatik ve ticari ilgileri şu anki idarenin seçimlerden sonra devam etmesi durumunda çok fazla bir değişiklik göstermeyecek. Lakin Trump ile olan ikili bağlantıların ne kadar sürdürülebilir olduğuna dair hala muhakkak tasalar bulunuyor.
Amerikan liderliğini yine tesis etme
Trump’ın Demokrat rakibi Joe Biden ise kampanya sitesinde ve Foreign Affairs’de yayınladığı makalelerde vurguladığı ‘Amerikan liderliğini tekrar tesis etme’ gayesi doğrultusunda bir dış siyaset çerçevesi çiziyor. Buna nazaran, ABD açık ve anlaşılır gayeler koyarak, sağlam temelli stratejiler belirleyerek global liderliği yine ele almalı.
Foreign Affairs’deki makalesinde ‘orta sınıfı önceleyen bir dış politika’ vurgusu yapan Biden, “Çin ya da rastgele bir ülkeye karşı rekabette üstün gelmek için ABD yenilikçi tarafını sivriltmeli ve demokrasilerin global çaptaki gücünü birleştirerek berbata kullanılan ekonomik uygulamalara ve eşitsizliğe karşı uğraş etmeli.” tabirlerini kullanıyor.
“Biden’ın tahayyülünde ABD’nin önder olduğu bir demokratlar birliği kurmak var”
Joe Biden’ın dış siyaset çizgisini pahalandıran Antalya Bilim Üniversitesi Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu, “Biden’ın tahayyülünde ABD’nin önder olduğu bir demokratlar birliği kurmak var. Asıl soru şayet bu türlü bir birlik kurulursa Türkiye bunda yer alacak mı, almayacak mı?” dedi.
Siyaset Analisti Alastair Newton ise Biden’ın güçlü bir NATO destekçisi olduğunu belirterek, “Biden Türkiye’ye insan hakları, basın özgürlüğü ve bölgedeki askeri müdahaleler konusunda da baskı yapacaktır.” diye belirtti.
“Biden’ın ek gümrük vergisi koymasını beklemiyoruz”
Türk Amerikan İş Adamları Derneği ve Amerikan Ticaret Odası Lider Yardımcısı Süleyman Ulu ticari eksende Biden dış siyasetini kıymetlendirerek ek gümrük vergileri beklemediklerini keza Joe Biden’ın memleketler arası ticareti ve milletlerarası kurumları destekleyen siyasetlerin sinyallerini verdiğine değindi.
Bloomberg HT’ye değerlendirmede bulunan analistlere nazaran Lider Trump’ın ise daha realist ve nispi daha izolasyonist denilebilecek bir dış siyaset çizgisi var. Analistler Trump’ın dış siyaset anlayışında ikili bağlar, güç uğraşları ve günlük tutarsızlıkların hakim motif olduğunu belirtiyor. Türkiye ile ABD ortasındaki ilgiler de Lider Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kurduğu ferdî münasebet ekseninde şekilleniyor.
“Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir”
“Her ne kadar Trump’ın siyasetlerinden hoşnut olmasam da Türkiye’nin ulusal çıkarı için Trump’ın seçilmesi kısa ve orta vadede daha iyi olabilir. Ben şahsen Trump’ı ABD Lideri olarak görmek istemem fakat Türkiye’nin ulusal çıkarları için bu daha iyi olabilir.” diyen Oğuzlu, uzun vadede ise Trump’ın dünya sistemine önemli ziyanlar verebileceğinin altını çiziyor.
Oğuzlu, Demokratların liberal hegemonya stratejisini benimseyeceklerini ve bunun da Türkiye’nin hareket alanını kısıtlayacağını söylerken, “Bu açıdan Türkiye’ye daha fazla hareket alanı tanıyacak olan Trump tercih edilebilir, ancak Trump da dengeli değil. Bu yüzden bu da sürdürülebilir bir ilgi değil.” yorumunda bulundu.
“Trump devrinde makul dallar için artırılan vergi oranları kademeli olarak azaltılabilir”
Ulu ise Trump seçildiği takdirde global güç uğraşının derinleşerek devam edeceğini fakat Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin dış ticaret açığı konusunda yalnızca telaffuz farkı olduğunu belirterek, “Dış ticaret açığı ABD açısından sürdürülebilir değil, Demokratlar yalnızca ABD’de üretim yapma sloganlarını daha yumuşak söylemeye devam eder Cumhuriyetçiler daha sert söylemeye devam eder.” diye ekledi.
Türkiye ile ABD ortasındaki ticareti ve gümrük vergilerini pahalandıran Ulu, “Biden seçildiği takdirde Türk eserlerine daha fazla gümrük vergisi uygulanacağını zannetmiyorum.” dedi ve Lider Trump devrinde muhakkak kesimler için artırılan vergi oranları bir müddet devam edeceğini sonrasında ilgiler olağanlaşmaya başladığında bu vergilerin kademeli olarak kaldırılabileceğini söyledi.
“Gümrük vergisi olmasa da Türkiye’ye öteki yaptırımlar gelebilir”
Newton da Biden’ın gümrük vergisi uygulamaya Lider Trump kadar istekli olmadığını vurguluyor lakin Türkiye’ye karşı öbür yaptırımların gelebileceğinin mümkün olduğunun da altını çiziyor.
Memleketler arası ticareti kıymetlendiren Oğuzlu ise Trump’ın şu anki tertibe önemli ziyan verebileceğine değinerek, “Çok taraflı liberal nizam, ticaret devletlerinin yaşayabileceği iklim Türkiye için değerli.” diye ekledi.
Bloomberg HT
