Dilara SARI/ Bloomberg HT
Pandemi sonrası toparlanma stratejileri belirlenirken güç bölümünde yeni bir trend yükseliyor: “offshore”—yani deniz üstü—rüzgar santralleri.
Dünya Rüzgar Gücü Kurulu (GWEC) bilgilerine nazaran önümüzdeki 10 sene içerisinde deniz üstü santrallerinde 205 gigawatt’lık heyetim ve 1 milyona yakın yeni istihdam bekleniyor. Pandemi sonrası toparlanma senaryolarında öne çıkan yatırımlardan biri olarak dikkat çeken deniz üstü rüzgar santrallerinde itici gücün bilhassa Asya ülkelerinde artan yatırımlar olduğu belirtiliyor.
Husus hakkında sorularımızı yanıtlayan GWEC Strateji Yöneticisi Feng Zhao, birinci kere 1991’de Danimarka’da kurulan deniz üstü rüzgar santrallerinin tüm rüzgar gücü pazarından aldığın hissenin %4 üzere küçük bir düzeyde olmasına karşın her yıl kurulan rüzgar gücü santrallerinin %10’unun deniz üstü santralleri olduğunun altını çiziyor. “2030’a geldiğimizde yıllık rüzgar gücü kurulumunun üçte birinin deniz üstü olacağını öngörüyoruz,” diyen Zhao, “Deniz üstü rüzgar gücü santralleri bilhassa pandemi sonrası toparlanma yatırımlarının en değerli ayaklarından biri olacak.”
Krize güçlü enerji kaynağı
Memleketler arası Güç Ajansı Yenilenebilir Güç Piyasaları ve Siyasetleri Kıdemli Analisti Heymi Behar da deniz üstü rüzgar gücü yatırımlarının ekonomilerde toparlanmaya ivme kazandırabileceği görüşünde.
“Deniz üstü rüzgar yatırımları endüstriyel siyasetleri destekleyen bir ayak. Yan sanayi, lojistik, limanlar için büyük yatırımlar getiriyor,” diyen Behar, IEA’nın deniz santralleri konusunda epey müspet olduğunu vurguluyor. Behar’a nazaran deniz üstü rüzgar gücü santralleri global olarak tam potansiyeline ulaştığı takdirde global elektrik talebinin 18 katını karşılayabilir.
Deniz üstü rüzgar santralleri yatırımlarının bilhassa son periyotta dikkat çekmesinin sebeplerinden biri de yatırım ve büyüme ivmesinin pandeminin yarattığı ekonomik krizi epeyce hafif atlatması.
Behar, yatırımların pandemiden çok fazla etkilenmediğini tabir ediyor: “Avrupa’da planlanan ihaleler gerçekleştirildi. Yatırımlarda yavaşlama oldu lakin olumlu ivme korundu. Yatırım kararlarında bilhassa Avrupa’da iptaller gelmediği üzere yeni planlar açıklandı. Yalnızca ABD’de birkaç iptal oldu, fakat zati Amerika pazarı şimdi çok erken basamaklarında.”
Zhao pandeminin yatırımlara sonlu sekte vurmasının altında yatan sebeplerden birinin zamanlama olduğu görüşünde. Zhao, deniz üstü rüzgar gücü yatırımlarının geniş vakit aralıklarında gerçekleştiğini, 2020-21’de kurulacak santrallerinin yatırımlarının zati tamamlandığını söz ediyor.
Fakat tek sebep bu değil: “Deniz üstü rüzgar gücü yeşil toparlanmanın değerli itici güçlerinden biri olarak görülüyor zira global ekonomik krizlere karşı güçlü olduğu üzere bilhassa mahallî istihdam ve ekonomileri canlandıracak imkanlar sunuyor.”
AB’nin tahtı sallanır mı?
Deniz üstü rüzgar gücü pazarında başkan kim diye sorulduğunda herkes tıpkı karşılığı veriyor: Avrupa Birliği.
Sorularımızı yanıtlayan Avrupa rüzgar gücü dalının başkan kuruluşu WindEurope basın sözcüsü Christoph Zipf, global olarak heyeti deniz üstü rüzgar gücü gücünün %75’inin Avrupa Birliği ülkelerinde olduğunun altını çiziyor.
Üstelik toparlanma için ayrılan bütçelerde öne çıkan ortak noktalardan biri deniz üstü rüzgar gücü olduğu düşünülürse AB’nin bu alanda gücünü artırmaya çalışacağı aşikar.
Zipf, toparlanma bütçelerinin bir kısmının bu alana akacağından emin olduklarının altını çizerken şu sözleri kullanıyor: “AB’yi yalnızca tekrar kurmak değil, gerçek kurmak istiyorlar. Yeşil güç ve bilhassa deniz üstü rüzgar santralleri değerli odaklardan biri. Üye ülkelerin tezli planları var. Çin ve ABD’de deniz üstü rüzgar gücünün çok süratli büyüdüğünü göreceğiz fakat yeniden de AB liderliğinin süreceğini öngörüyoruz.”
Bu yıl AB ülkelerinin tüm rüzgar yatırımlarının 14 milyar euro’yu aşarak rekor kırdığının altını çizen Zipf, bu yatırımların 11 milyar Euro’sunun deniz üstü rüzgar santrallerine gittiğini söylüyor. Zipf’e nazaran AB öteki ülkelere karşı bu avantajı ve liderliği muhafazalı.
Bilhassa Danimarka, İngiltere ve Almanya’nın başı çektiği bölümün AB’de temel atmasının en değerli sebebinin inovasyon olduğu belirtiliyor. Ayrıyeten Behar’a nazaran değerli bir faktör de kara alanları küçük bu ülkelerin rüzgar gücünde kara satürasyonuna ulaşmalarına karşın deniz için büyük potansiyel sahibi olmaları.
Fakat arttan gelen büyük bir güç daha var: Çin.
GWEC Strateji Yöneticisi Zhao’ya nazaran Çin yeni kurulumlarda pazar liderliğini almış durumda. Üstelik 2021’e kadar kümülatif kurulumlarda en büyük pazar olan Çin’I geçmesi bekleniyor. Önümüzdeki devir gelecek 1 milyonluk istihdam beklentisinde kıymetli bir etken de Çin yatırımlarının süratle artması.
Japonya ve Kore üzere kara potansiyeli küçük Asya ülkeleri de deniz üstü rüzgar santrallerine ilgileri gün geçtikçe artıyor. Hindistan’da tekrar değerli oyuncu olma potansiyeli taşıyan ülkelerden biri.
Yarışta geride kalan sürpriz isimlerden birinin ABD olduğu görülüyor. IEA kıdemli analist Behar, ABD’nin kuvvetli kara potansiyelinin şimdi satürasyondan uzak olduğunun, fakat pazarın yavaş yavaş büyümesinin beklendiğini söz ediyor.
Amerika Rüzgar Gücü Birliği Lider Yardımcısı Tom Vinson da ABD’nin global rakiplerini yakalaması gerektiği görüşünde. Önümüzdeki 5 sene içerisinde ABD’de yıllık 14 milyar dolarlık bir deniz üstü rüzgar gücü pazarı bekleyen Vinsin, bunun 45 bin yeni istihdam demek olduğunun altınız çiziyor: “Pandemi ABD’de deniz üstü rüzgar gücünde yaşanan federal müsaadelerin yavaşlığı ve meçhullüğü gib zorlukları daha da artırdı. Limanlarda ve imalatta istihdam yaratacak deniz üstü yatırımları artık her zamankinden daha değerli hale geldi.”
“ABD kıyılarımızda rüzgar potansiyelini kullanmak için yepisyeni bir sanayi oluşturmanın hazırlığında—bu on binlerce istihdam yaratacağı üzere milyarlarca dolar bir yatırıma yol açacak. ABD kıyıları 2000 gigawatt’lık bir potansiyele sahip—ki bu ülkenin elektrik talebinin neredeyse iki katı.”
Pekala Türkiye?
IEA’dan Behar’a nazaran deniz üstü rüzgar gücü için büyük potansiyel taşıyan ülkelerden biri de Türkiye.
Lakin ülkenin bu alana ilgisinin pek de derin olmaması dikkat çekiyor. “Önümüzdeki 5 sene Türkiye’de bu türlü bir trend beklemiyoruz,” diyen Behar, bunda bilhassa ucuz bir kara rüzgar potansiyelinin olmasının tesirli olduğunu söz ediyor.
Ayrıyeten deniz üstü rüzgar santralleri birinci etaplarında değerli yatırımlar gerektiriyor. Güneş gücünde de ucuz fiyatlar olduğunu belirten Behar, deniz üstü rüzgar santrallerinin Türkiye gündeminde kalacağının altını çizse de karada satürasyona ulaşılana dek büyük yatırımların olmayacağını söz ediyor.
Buna karşın Türkiye’nin bu alanda çalışmaları yok değil. Dünya Bankası ile yapılan stratejik çalışmalar ile ülkenin deniz üstü rüzgar potansiyeli üzerinde çalışılıyor. Bahse dair sorularımızı yanıtlayan Dünya Bankası Kıdemli Güç Uzmanı Mark Leybourne, bankanın Türkiye’deki deniz üstü rüzgar gücü stratejisi üzerinde rota çizmeye başladığını söz ediyor: “Eğer hükümet karar verirse deniz üstü rüzgar santralleri Türkiye’nin güç dönüşümünde büyük bir rol oynayabilir. Şayet Türkiye bu alana ilgi gösterirse bu bilhassa Karadeniz bölgesi için bir ihracat kanalı olacaktır.”
Bloomberg HT
