Türkiye’de yeni haftada kamuoyu ve piyasaların gündeminde birinci sıralarda açıklanacak makro ekonomik göstergeler yer alacak. Bu göstergelerin başında salgın yılına ait büyüme bilgileri öne çıkacak.
Türkiye Mart ayında birinci olayın açıklanmasıyla virüs tedbirlerini uygulamaya başlamış, tüm dünyada olduğu üzere bu tedbirler ekonomik aktivite üzerinde bozucu bir tesir yaratmıştı. Tedbirlerin ekonomik tesirlerini sınırlamak için mali genişleme devreye alınmış, açıklanan kredi kampanyalarıyla iç talebin canlı tutulması amaçlanmıştı.
Global turizm kesimiyle birlikte Türkiye’de de turizm dalının gelirleri sert düşerken, cari istikrarda de bunun baskısı hissedildi. İşsizlik tarafında ise işten çıkarma yasağına karşın geniş tarifli işsizlikte yüksek düzeyler izlendi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklayacağı ulusal gelir dataları salgınla geçen 2020’nin ekonomik kıssasına ait tüm ayrıntıları da ortaya koyacak. İşte datalar açıklanmadan evvel not etmeniz gerekenler….
Ekonomistler %2,3 büyüme bekliyor
Türkiye’de ekonomistler salgının iktisat üzerinde olumsuz tesirlerinin ağır bir formda hissedildiği ve birçok ülkede daralmanın kaydedildiği 2020’de Türkiye’nin yüzde 2’nin üzerinde büyüme kaydedeceğini öngördü.
Bloomberg HT Araştırma Ünitesi’nin hazırladığı ve 21 kurumun katıldığı ankette 2020 yılı için medyan kestirim yüzde 2,3 olarak kaydedildi. Ankette en yüksek varsayım yüzde 2,5 olurken en düşük beklenti ise yüzde 1,3 olarak açıklandı.
Ekonomistler yılın son çeyreğinde ise büyümenin evvelki çeyreklere kıyasla hızlanacağına işaret etti. Anket sonuçlarına nazaran ekonomistlerin yılın son çeyreğine ait medyan beklentisi yüzde 7,3 oldu. Bu datayla ilgili en yüksek iddia yüzde 8,3; en düşük kestirim ise yüzde 3,5 oldu.
2021’e ait beklentilerini paylaşan 19 kurumun medyan kestirimi ise bu yıl büyümenin yüzde 4,5 olacağı istikametinde oldu.
İktisat idaresinin beklentileri
Türkiye’de resmi kestirimler de Türkiye’nin 2020’de olumlu büyüme kaydedeceğini öngördü.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Şubat başındaki kabine toplantısında 2020 büyümesine dair sayı vererek öngörüde bulunmuş ve öncü göstergelerin yüzde 1 büyümeye işaret ettiğini belirtmişti.
Erdoğan konuşmasında, “Son memleketler arası tahliller, G20 ülkeleri içinde 2020 yılını müspet büyüme ile kapatabilecek iki ülkenin Türkiye ve Çin olduğunu gösteriyor. İktisadın üretim, tüketim, yatırım harcamaları ve ihracat tarafı hayli güçlü seyrediyor. Büyüme bakımından değerli bir gösterge olan imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi kesintisiz 8 aydır yüzde 50’nin üzerinde gerçekleşiyor. Yeni ihracat siparişleri ile ağustostan bu yana endeksteki güçleniş daha da hızlanırken istihdamda 2017 sonundan beri en yüksek düzeye ulaştık. Maksadımız yatırımların çoğalması, üretim kapasitemizin gelişmesi ve dallarımızın rekabet gücünün artmasıdır.” sözlerini kullanmıştı.
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ise bakanlığa atandıktan kısa bir mühlet sonra bakanlığının TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’ndeki sunuşunda orta vadeli programla paralel bir beklenti paylaşmıştı.
Elvan, sunumunda “Büyümenin 2020 yılında yüzde 0,3 oranında gerçekleşmesini bekliyoruz. 2022 ve 2023 yıllarında istikrarlı bir büyüme devrine gireceğiz. İşsizlik Yeni İktisat Programı periyodu sonunda yüzde 10,9’a gerileyecek. Önümüzdeki periyotta büyümenin, bilhassa istihdam artışıyla birlikte refaha yansımasını hedefliyoruz.” diye konuşmuştu.
Eylül ayının sonunda açıklanan 2021-2023 orta vadeli programında 2020 gerçekleşmesi yüzde 0,3 olarak öngörülürken, 2021 büyüme kestirimi ise yüzde 5,8 oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) idaresinin ise Şubat ayında yaptığı ekonomist toplantısında 2020 yılına ait büyüme beklentisi yüzde 2,5 olarak açıklanmıştı. TCMB 2020 yılı son çeyreği için ise yüzde 7-8 ortasında bir büyüme gerçekleşebileceğini öngörmüştü.
Milletlerarası kurumlar beklentilerini revize etti
Salgının tesirleriyle Türkiye’de ekonomik aktivite öteki ülkelerde olduğu üzere birinci devirlerde sert bir formda yavaşlarken, yılın sonuna gerçek makroekonomik göstergelerde toparlanmalar kaydedilmişti.
Öncü göstergelerden gelen sinyaller sonrasında birçok yabancı kurum da Türkiye’ye ait büyüme beklentilerini revize etti.
Milletlerarası Para Fonu (IMF), Dünya Ekonomik Görünüm raporu Ocak ayı güncellemesinde 2020 için Türkiye büyüme kestirimini yüzde 1,2 olarak güncelledi. IMF Ekim ayında yüzde 5 küçülme varsayımı yayımlamıştı.
2021 büyüme varsayımı Ekim ayına nazaran 1 yüzde puan artırılarak yüzde 6’ya yükseltildi. IMF 2022 Türkiye büyüme kestirimini ise Ekim ayına nazaran 0,5 yüzde puan düşürerek yüzde 3,2 olarak açıkladı.
Dünya Bankası ise daha evvel yüzde 3,8 daralma öngörürken daha sonra bu beklentisini yüzde 0,5 büyümeye revize etti. Dünya Bankası 2021 Türkiye büyüme beklentisini ise yüzde 5’ten yüzde 4,5’e indirdi. Kuruluş, 2021 beklentisini Kovid-19 olaylarındaki süratli yükseliş, beklenenden zayıf seyreden turizm ve daha sıkı para siyasetinin toparlanma üzerinde yaratacağı tesir münasebetiyle düşürdü.
Dünya Bankası ‘Küresel Ekonomik Beklentiler’ raporunda Türkiye için 2021 büyüme iddiasını yüzde 4,5’e çekti. Kuruluşun evvelki raporda kestirimi yüzde 5’ti.
Kuruluş 2021 iddiasını düşürmesine münasebet olarak Kovid-19 olaylarındaki süratli yükseliş, beklenenden zayıf seyreden turizm ve daha sıkı para siyasetinin toparlanma üzerinde yaratacağı etkiyi gösterdi.
Kuruluş Avrupa ve Orta Asya bölgesinin ikinci büyük iktisadı olan Türkiye iktisadının, 2021 yılında iç talepteki toparlanmanın sürmesi ve dış talebin artması ile birlikte yüzde 4,5 büyüyeceğini öngördü.
Memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye iktisadı için 2020 yılı büyüme varsayımını güncelleyerek yüzde 5 daralmadan yüzde 1,1 büyümeye revize etti.
IMF ve Dünya Bankası yaptıkları revizelerde 2020’de büyüme beklerken, OECD ise daralma bekleyen tarafta yer aldı.
OECD, Türkiye iktisadına ait 2020 daralma beklentisini yüzde 1,3’ten yüzde 0,2’ye revize etti. Kuruluştan yapılan açıklamada, Türkiye’nin salgından tam manasıyla toparlanmasının vakit alacağı tabir edildi. Bunun yanında amaçlı teşvikler ve yapısal ıslahatların da Türkiye’nin toparlanmasını destekleyeceği belirtildii
Öncü göstergeler son çeyrekte güçlendi
Türkiye’de yılın ikinci çeyreği ekonomik aktivitenin sert biçimde zayıfladığı bir çeyrek olarak kaydedilirken, takip eden çeyreklerde toparlanma ivmesi görüldü.
Büyüme açısından öncü göstergelerde bu toparlanmanın izleri görüldü. Bu göstergelerin başında gelen sanayi üretimi tarafında takvim tesirinden arındırılmış data 2020 yılı dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 10,1 arttı. Bir evvelki çeyreğe nazaran mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış sanayi üretimi ise yüzde 4,8 arttı.
İmalat tarafından bir öteki kıymetli gösterge olan satın alma yöneticileri endeksinde (PMI) de emsal bir seyir görüldü. Nisan ayında 33,4 ile tabanı gören endeks Temmuz’da 56,9 düzeyine yükselerek yılın tepesini kaydetmişti.
İç talep açısından gösterge olarak kabul eden Tüketici İtimadında Nisan’da görülen düşük düzey sonrasında 2020’nin son iki çeyreğinde görece yatay bir seyir izlendi.
Dış talep tarafında ise açığın 2020’de süratle arttığı görüldü. 2020’de Türkiye’nin ihracatı 169,5 milyar dolar oldu. İthalat ise 2020’de 219,4 milyar dolar olarak kaydedildi. Datalara nazaran 2020’de dış ticaret açığı 49,9 milyar dolar oldu.
Bilgilere nazaran ihracat 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 6,3 geriledi. Buna rağmen ithalat 2020’de yüzde 4,3 artış kaydetti. Dış ticaret açığında ise artış yüzde 69,1 oldu.
Bloomberg HT
