Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının tesiriyle “sıra dışı” bir seçim süreci yaşanan ABD’de, Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Joe Biden’ın yarıştığı ve 3 Kasım Salı günü yapılacak 59. başkanlık seçimlerinin galibinin kim olacağı merakla bekleniyor.
Seçimler öncesi anketlerdeki son durum yakından takip edilirken, 2016’dan bu yana anketlerin güvenilirliği de kamuoyunda soru işareti olarak görülüyor.
ABD’nin önde gelen siyasi tahlil sitelerinden Real Clear Politics’in ulusal bazdaki çabucak tüm anketlerin ortalamasını derlediği anket sonuçlarına nazaran, Biden yarışı Trump’ın 10,6 puan önünde götürüyor.
– Trump’ın Kovid-19’a yakalanması anketlere yansıdı
Biden’ın Trump’la ortayı çift hanelere kadar açmasında ABD Lideri’nin Kovid-19’a yakalanması da tesirli oldu.
Trump’ın hastalandıktan ve hastaneden çıktıktan sonra yaptığı “Kovid-19’dan korkmayın” minvalindeki açıklamaları, virüsten ötürü 220 binden fazla can kaybının yaşandığı ABD’de kimi seçmen kümeleri ortasında reaksiyona yol açtı.
Trump 1 Temmuz’da Joe Biden ile ortasındaki fark 9,4 puan iken ivme kazanmış ve Kovid-19 testinin “pozitif” olduğunu duyurduğu 2 Ekim’e kadar farkı 7,4 puana indirmişti.
Lakin 2 Ekim’den sonra bu fark süratle açılarak, Biden’ın 10,6 puan öne geçmesiyle sonuçlandı.
– En çok oyu alan değil, 270 delegeye ulaşan lider oluyor
3 Kasım Salı günü yapılacak başkanlık seçimlerinde seçmenler temel olarak destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor.
ABD’de “Delegeler Kurulu” (Electoral College) ismi verilen bu sistemde, her eyalete farklı yüklerle dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor.
Bu sayının yarıdan 1 fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday lider olmaya hak kazanıyor.
Burada toplamda daha fazla oy alan değil, daha fazla delegeye ulaşan kişinin lider olması, eyaletler ortasındaki istikrarın gözetildiği Amerikan siyasal sisteminin dikkat alımlı özelliklerinden biri olarak biliniyor.
2016 yılındaki son seçimleri kazanan Trump 304 delegeye ulaşmış lakin rakibi Hillary Clinton, Trump’tan yaklaşık 3 milyon daha fazla oy almıştı.
– Seçimin mukadderatını “salıncak eyaletler” belirliyor
Öte yandan her ne kadar ulusal anketlerde Biden ortayı açmış görülse de ABD’de seçimin bahtını Cumhuriyetçi ve Demokratlar ortasında gidip geldikleri için “swing (salıncak)” olarak isimlendirilen eyaletler belirliyor.
ABD’de başkanlık için ulaşılması gereken toplam 270 delege sayısının 101’ini teşkil eden 6 salıncak eyalette, 2020 seçimlerinde oyun belirleyici en kıymetli iki eyalet olarak Pennsylvania ve Florida öne çıkıyor.
Demokrat aday Biden, Pennsylvania’da 1 Temmuz’da 7 puan öndeyken, şu anda da Trump’a karşı birebir orandaki avantajını sürdürüyor.
Florida’da ise 1 Temmuz’da Biden 6,4 puan öndeyken, Trump son periyotta ivme kazanarak farkı 3,7 puan düzeyine indirmeyi başardı.
Başka salıncak eyaletler ortasındaki Wisconsin’de 1 Temmuz’da 6,5 puan önde olan Biden şu anda 5,5 puan önde görünürken, Michigan’da 1 Temmuz’da 7,5 puan önde olan Demokrat aday şu anda 6,7 puan önde gidiyor.
Yarışın en başa baş gittiği salıncak eyaletlerin başında ise Kuzey Carolina geliyor. Trump’ın vakit zaman öne geçtiği eyalette, 1 Temmuz’da 3 puan önde olan Biden şu anda yalnızca 1,4 puan ile öne geçmiş durumda.
Arizona’da ise 1 Temmuz’da Biden 4,2 puan önde görünürken, şu anda ortadaki fark 2,7 puan düzeyine geriledi.
Tüm bu sayılar göz önüne alındığında seçimlerin mukadderatını belirleyecek 6 kritik eyaletteki anketlere nazaran iki rakibin birbirine yakın oranlar yakaladığı gözlemleniyor.
– Anketler 2016’da salıncak eyaletlerde yanıldı
12 Ekim 2016 tarihli anketlere bakıldığında salıncak eyaletlerin hepsinde yarışı Clinton önde götürürken, 8 Kasım gecesi 6 eyaletin de kazananı Trump oldu.
Clinton 12 Ekim 2016’da Michigan’da 9 puan, Wisconsin’de 6,7 puan, Pennsylvania’da 8,7 puan, Kuzey Carolina’da 2,6 puan, Arizona’da 1 puan, Florida’da ise 2,7 puanla yarışı önde götürüyordu.
– Anketler seçimlere ait ne kadar fikir veriyor?
ABD’de bilhassa 2016 seçimlerinin akabinde anketlerin güvenilirliği ve seçimler hakkında ne derece fikir verdiği de tartışmaya açıldı.
13 Ekim 2016 tarihinde ülke geneli anketlerde Hillary Clinton 7,1 puan önde gidiyordu. Hatta seçimlerin yapıldığı 8 Kasım 2016 günü bile Hillary Clinton’ın 3,2 puanla Trump’ın önde olduğu gözüküyordu.
Lakin 8 Kasım gecesi açıklanan sonuçlarda sandıklardan “sürpriz” bir sonuç çıktı ve Trump kritik eyaletleri elde ederek başkanlık koltuğuna oturdu.
Bilhassa genel duruşu Demokrat olan Michigan’da Trump’ın Clinton’ı 10 bin 704 oy ile geçmesi bu usul eyaletlerin değerini bir sefer daha gözler önüne serdi.
2016’daki tabloya atıf yapan analistler, seçim öncesindeki anketlerde Biden önde olsa da ülkedeki seçim sistemi münasebetiyle 3 Kasım’daki sonucun farklı olabileceği ihtarında bulunuyor.
Anketlerin yetersiz, taraflı ya da eksik olduğunu savunan kimi uzmanlar, Trump yanlılarının çoklukla “toplumsal baskı” nedeniyle anketlerde Trump’ı ya da Cumhuriyetçi Parti’yi desteklediğini söyleyemediğini ileri sürüyor.
Öte yandan, ABD’deki anketlerin değerli kısmı hala konut telefonları üzerinden yapılırken, bu anketlerin hakikat sonuçlar vermediği savunuluyor.
İnternet üzerinden yapılan anketlerin de seçim sonuçlarını ne ölçüde yansıtacağına ait kuşkular, kamuoyundaki anket tartışmalarının bir öbür boyutunu oluşturuyor.
– ABD’de sandığa gitme oranı düşük
255 milyon civarında seçmene sahip olan ABD’de sandığa gitme oranı ekseriyetle yüzde 55 bandında oluyor.
Münasebetiyle halkın yüzde kaçının hangi adayı desteklediğinden çok, hangi partinin seçmeninin daha çok sandığa gittiği de seçim sonuçlarında belirleyici rol oynuyor.
AA
Bloomberg HT
