Tarım ve besin bölümü açısından 2020 yılı, besin enflasyonu, ihracat kısıtlamaları, ithalatta gümrük vergilerinin indirilmesi üzere bahislerin ve kronikleşen problemlerin ön plana çıktığı ve tartışıldığı bir yıl oldu. Evvelki yıllardaki fiyatı artan ve besin enflasyonunu tetikleyen eserler ortasında gösterilen patates ve kuru soğanın ihracatı yılın birinci aylarında ön müsaadeye bağlandı. Nisan ayında ön ihracat müsaadesine tabi olan eserler ortasına limon da eklenirken yılın ikinci yarısında kısıtlamalar kaldırıldı.
Salgın nedeniyle besin tedariki ana gündem oldu
Ülkelerin gerisi gerisine aldığı önlemler kapsamında bilhassa sokağa çıkma yasakları toplumlarda besine erişim konusunda paniğe neden oldu. Birçok ülkede vatandaşlar marketlere hamle ederek bilhassa temel besin eserlerini meskenlerinde stoklama eğilimine yöneldi. Türkiye bu bahiste pek çok ülkeye nazaran daha iyi bir imtihan verdi ve pandemi kaynaklı besine erişim konusunda rastgele bir eza yaşanmadı.
Tarımda dayanak paketi açıklanmadı
Sokağa çıkma yasağı kararının alındığı en riskli periyotta pandemiye karşın çiftçi kırsalda üretimine devam etti. Lakin pandemi sürecinde turizm, inşaat, otomotiv, havayolu ve hizmet kesimi için açıklanan dayanak paketlerine rağmen tarım kesimi için bir takviye paketi açıklanmadı.
2020’de besin fiyatlarında yükseliş ivmesi tesirli oldu
Global tarım emtiasındaki fiyat artışları türkiye üzere hammadde ithalatına bağımlı ülkelerde daha sert hissedildi. İçerideki fiyat artışlarını baskılamak ismine ithalat kapıları açılırken, ek olarak da ham ayçiçeği yağı, ayçiçeği tohumu, buğday, arpa, mısır, mercimek ve pirinç üzere birçok eserin ithalatında uygulanan gümrük vergileri muhakkak mühletler için ya düşürüldü ya da sıfırlandı.
Başta yem, gübre, zirai ilaç ve güç masrafları olmak üzere 2020’de de süratle artan ziraî girdi maliyetleri üreticilerin yeniden çıkarlarının değerli bir kısmını eritti. Zora giren çiftçiler borçlarını ödemekte zorlanınca mayıs ve haziran aylarında vadesi gelen ziraat bankası ve tarım kredi kooperatiflerine olan hazine dayanaklı kredi geri ödemeleri faizsiz olarak 6 ay ertelendi.
Çin’e süt eserleri ihracatı
Türkiye, yaklaşık 5 yıl süren görüşme ve çalışmalar sonucunda Çin’e süt ve süt eserleri ihracatı için vize aldı. Çin Halk Cumhuriyeti Gümrükler Genel yönetimi, Çin’e süt ve süt eserleri ihraç edebilecek 54 Türk firmasının listesini yayınladı.
Tarımda doğal afetler rekolte iddialarını etkiledi
Mayıs ayı içinde Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşanan ani hava değişimleri kimi tarım eserlerine hasar verdi. Bilhassa 15-25 Mayıs tarihleri ortasında evvel çok sıcaklıklar görüldü sonrasında ise yağış, don, dolu, kırağı, çok soğuk, fırtına, hortum üzere doğal afetler yaşandı. Mayıs ayı içinde 46 vilayette tesirli olan tabiat afetleriyle, ziraî üretime dair kimi rekolte varsayımları aşağı çekildi.
2020’de hayvancılıkta yem sorunu
Bu yıl hayvancılık tarafında da yem kaynaklı önemli problemler baş gösterdi. Son 1 yılı aşkın müddette kesif yem fiyatları yüzde 60 zamlanırken, çiftçinin sattığı çiğ sütün fiyatı 13 ay boyunca sabit kaldı. Pek çok üretici ziyan ettiği ve para kazanamadığı gerekçesiyle anaç hayvanlarını kısma gönderdi. 13 ay sonra 2,30 TL olan çiğ süt referans fiyatı besin komitesi kararıyla 2,80 TL’ye çıkarıldı. Böylelikle son 13 ayda üreticinin toplam maliyetleri yüzde 60’tan fazla artarken, çiğ süt fiyatındaki artırım yüzde 21,7 ile sonlu kaldı. Kırmızı et tarafında da emsal bir tablo yaşandı. Besicilerin maliyetleri artarken, karkas et fiyatları talepteki düşüş gerekçesiyle geriledi. Ziyan eden üreticilerin bir kısmı besiciliği bıraktı. Kasım ayı ile birlikte besin fiyatlarındaki yükseliş sürat kazandı. Genelde yaş meyve ve zerzevat tarafındaki fiyat artışlarının konuşulduğu besin enflasyonunda hububat ve yağlı tohumlar tarafı da kendini iyiden iyiye hissettirdi. Bilhassa ithal eserlerin hem dolar bazındaki artışı hem de kurdaki yükseliş tesiriyle raflarda unlu mamuller, bakliyat ve bitkisel yağlar tarafında çok sert fiyat artışları yaşandı.
Tarımda yeni düzenlemeler getirildi
Ekim ayı sonunda besin, tarım ve orman alanında birtakım düzenlemeler yapılması hakkında kanun teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek maddeleşti. Torba maddeden hobi bahçeleri için yıkım kararı çıktı. Taklit ve tağşişle çaba konusunda para cezaları ağırlaştırıldı ve mahpus cezaları getirildi. Bu yıl da tarım dayanakları yılın sonuna yaklaşırken, kasım ayında açıklandı. Çiftçinin tohumu toprakla buluşmadan evvel açıklanması gereken ve eser deseninin oluşmasında kıymetli bir enstrüman niteliği taşıyan desteklemeler ekim yapılıp, hasat sona erdikten ve çiftçi eserini sattıktan sonra açıklandı.
Bloomberg HT
