Birleşmiş Milletler (BM) Besin ve Tarım Örgütü (FAO), Ekim ayı Global Besin Fiyat Endeksini açıkladı.
FAO’nun datalarına nazaran, global besin fiyatları, tahıllar, şeker, süt eserleri ve bitkisel yağlar başta olmak üzere Ekim’de arka arda beşinci ayında da yükselişini sürdürdü.
Ticareti en fazla yapılan besin eserlerinin milletlerarası fiyatlarını izleyen FAO Besin Fiyat Endeksi, Ekim 2020’de ortalama 100.9 puan olarak, Eylül’e nazaran yüzde 3.1 ve Ekim 2019’daki bedelinden yüzde 6.0 üzerinde çıktı.
FAO Tahıl Fiyat Endeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 7.2 artarak Ekim 2019’daki kıymetinin yüzde 16.5 üzerine çıktı. Artışın esas nedeni, buğday fiyatlarındaki daralan ihracat, Arjantin’deki makus büyüme şartları ve Kuzey Amerika, Karadeniz bölgesi ve Avrupa’da devam eden kurak havanın kışlık buğday ekimlerinin etkilenmesidir. Mısır, yemlik arpa ve sorgum fiyatları da Ekim ayında üst istikametli baskı altında kalırken, pirinç fiyatları da geriledi.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, palm ve soya yağı fiyatlarının öncülüğünde dokuz ayın en yüksek düzeyini görerek ay içinde yüzde 1.8 arttı. Buna karşılık, bölgedeki COVID-19 durumunun son vakitlerde kötüleşmesinin akabinde, kolza yağı fiyatları, Avrupa Birliği’nde (AB) talebe ait artan belirsizlik nedeniyle orta derecede düştü.
FAO Süt Eserleri Fiyat Endeksi Eylül ayına nazaran yüzde 2.2 arttı. En çok peynir yükselirken, onu yağsız süt tozu, tam yağlı süt tozu ve tereyağı izledi. Ekim ayındaki fiyat artışları, Asya ve Orta Doğu pazarlarından gelen ağır ithalat talebiyle desteklenen kısa vadeli teslimatlar için pazar daralmasını da yansıtıyordu.
FAO Şeker Fiyat Endeksi Eylül ayına nazaran yüzde 7.6 arttı. Bu, büyük ölçüde hem Brezilya hem de dünyanın en büyük şeker üreten iki ülkesi olan Hindistan’da daha düşük şeker üretimi beklentisinden etkilendi.
FAO Et Fiyat Endeksi, kısmen Çin’in Almanya’ya uyguladığı ithalat kısıtlamalarının devam eden tesirinin bir yansıması olarak domuz eti fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle Ocak ayından bu yana dokuzuncu defa aylık olarak düşerek Eylül’e nazaran yüzde 0.5 düştü. Büyükbaş ve kümes hayvanı eti fiyatları da düşerken, küçükbaş hayvan eti fiyatları istikrarlı iç talep ve düşük ihracat arzıyla yükseldi.
TAHIL ÜRETİMİNDE EN YÜKSEK DÜZEYLER BEKLENİYOR
Aşağı taraflı gidişe karşın, tahıl üretiminin hala tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaşması bekleniyor.
FAO, bugün yayınlanan en son Tahıl Arz ve Talep Özetinde belirtildiği üzere dünyanın 2020 tahıl üretiminin art geriye iki ay boyunca yaklaşık 13 milyon ton azalmasını büyük ölçüde azalan dünya iri tahıl üretimi beklentilerine dayandırdı. Bununla birlikte, global tahıl üretiminin hala 2 750 milyon ton ile rekor bir düzeyde olacağı varsayım ediliyor ve 2019 üretimini yüzde 1.6 ile geride bırakıyor.
Dünya iri taneli tahıl üretim iddiasındaki düşüş, devam eden olumsuz hava şartlarının rekolte beklentilerini daha da düşürdüğü AB ve Ukrayna’nın mısır üretimi için daha düşük beklentileri yansıtıyor.
Kuru havanın tesiriyle Ukrayna ve Arjantin’de daha düşük üretim beklentileri nedeniyle 2020 için global buğday üretimi varsayımı de bu ay bir ölçü azaldı.
Halihazırda kuzey yarımkürede ekilmekte olan 2021 kışlık buğday mahsulü için beklentiler genel olarak güçlü ve bu da başta AB olmak üzere birçok ana üretici ülkedeki yüksek fiyatlara cevaben artan ekim beklentilerini yansıtıyor.
Çoğunlukla AB’deki buğday tüketimine yönelik üst gerçek revizyonların tesiriyle, FAO 2020/21 yıllarında dünya toplam tahıl kullanımı iddiasını yavaşça artırarak 2 745 milyon tona yükseltti; bu, 2019/20 düzeyine nazaran yüzde 1.9’luk bir artışı gösteriyor.
Bu ay mısır, buğday ve pirinç için dünya üretim iddialarındaki düşüşler ve öteki tarafta güçlü global ithalat talebine cevaben ihracatta daha süratli artışın tesiriyle, bilhassa büyük ihracatçıların elinde daha düşük stokların kalacağına işaret ediyor FAO, 2021 yılının sonuna kadar dünya tahıl envanterlerini Ekim ayından bu yana 13.6 milyon ton azaltarak 876 milyon tona düşürdü ve şu anda 2017/18 rekorunun altına düştü. Ortaya çıkan global tahıl stok-kullanım oranı 2020 / 21’de yüzde 31.1 düzeyinde olup, yeni dönemde nispeten rahat global arz beklentilerini hala vurgulamakta.
FAO, 2020 / 21’de dünya tahıl ticaretinin 2019/20 düzeyinden yüzde 3.0 artarak 451 milyon tona yükselmesini bekliyor; bu artışlar, büyük tahıllarda global ticarette beklenen yüzde 4.7’lik artışın öncülüğünde tüm büyük tahıllar için öngörülüyor.
İrfan Donat – Bloomberg HT Tarım Editörü
Bloomberg HT
