Güç alanında düzenlemeler içeren kanun teklifinin 24 husustan oluşan birinci kısmı, TBMM Genel Heyetinde kabul edildi.
Kabul edilen unsurlara nazaran, maden arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, birleştirilmesi, müddetlerinin uzatılması, dönem ve intikalleri ile etrafla ahenk bedeli iadelerine ait müracaatlar dışında, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir doküman aranılması mecburiliği kaldırılacak.
Maden Kanunu’na nazaran ruhsat bedelinin tamamının ocak ayının sonuna kadar yatırılmaması halinde, her ay için farklı ayrı yüzde 4 gecikme artırımı uygulanacak ve bu sayının haziran sonuna kadar ruhsat bedeli olarak yatırılması zarurî olacak. Aksi halde ruhsat iptal edilecek.
Ruhsatların müddet uzatım taleplerinde ruhsat mühletinin bitiş tarihinden en geç 12 ay öncesinde talepte bulunma koşulu getiriliyor. Bu yükümlülüğe uymayan ruhsat sahiplerine 100 bin lira idari para cezası uygulanacak ve ruhsat müddetinin bitiş tarihinden en geç 6 ay öncesine kadar da belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen ruhsat sahiplerinin talepleri reddedilerek ruhsatları mühlet sonunda iptal edilecek ve ilgili saha ihale yolu ile ruhsatlandırılacak.
Rödövans mukavelesiyle çalışılan ruhsat alanlarında, devralanın heyeti işletme kapasitesi yahut şerh edilen kontrattaki kapasiteyi aşmayacağı istikametinde vereceği taahhüde istinaden, ilgili alan için tanınan tüm muafiyetler ve madencilik faaliyetleri kapsamında alınan bütün müsaadeler devredilen ruhsatlarda da motamot korunacak.
Maden Kanunu kapsamında işletme müsaadesi yahut Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü müsaade verilmiş rödövans mukavelesi olmaksızın işletme müsaadesi alanı dışındaki mücavir alanlara yirmi metreye kadar taşmalar hariç olmak üzere, maden ocağı açılması, maden üretilmesi yahut faaliyetleri durdurulmuş maden alanlarında üretim faaliyetlerinin durdurulmasına sebep olan durumların düzeltilmesi yahut işletme güvenliğine yönelik faaliyetlerin dışında üretim faaliyetinde bulunulması fiillerini işleyenlere üç yıldan beş yıla kadar mahpus ve yirmi bin güne kadar isimli para cezası verilecek.
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) tarifi eklenecek. OTSP, doğal gaz sisteminden yararlanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme süreçlerinin yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fizikî teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Güç Piyasası Düzenleme Konseyi (EPDK) tarafından belirlenen başka doğal gaz piyasası süreçlerinin gerçekleştirildiği, EPDK’nin düzenlediği piyasayı kapsayacak.
Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle doğal gaz piyasa derinliğinin daha da artacağı düşünüldüğünden, yükümlülüğünü yerine getirmeyen/getiremeyen lisans sahiplerinin olması durumunda sistem işleyişinin aksamaması için Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “son kaynak tedariki” tarifi eklenerek, yeni bir sistem geliştirilecek.
Doğal gaz kullanımının yaygınlaştırılmasına kolaylık
Üretilen doğal gazın, iletim şebekesi vasıtasıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığına EPDK tarafından karar verilmesi ve üretim yapan toptan satış şirketinin kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla üretim şirketi tarafından dağıtım şebekesine irtibat yapılarak üretilen doğal gaz dağıtım şirketince satın alınacak. EPDK, gerekli hallerde bu kapsamda satın alınacak doğal gaz bedelini belirleyecek.
LNG ihracatı yapmak isteyen hukukî şahıslar, ihracat lisanslarına derç edilmesi ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları kaydıyla, LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecek.
Dağıtım şirketleri, boru sınırlarının ulaşmadığı bölgelerde LNG yahut CNG ile besleme sistemiyle doğal gaz dağıtım faaliyetinde bulunabilecek. Dağıtım şirketleri LNG yahut CNG tesis yatırımlarını kendileri yapabilecekleri üzere bu faaliyetleri hizmet alımı yoluyla da gerçekleştirebilecek lakin dağıtım şirketleri LNG ve CNG’nin direkt satışı faaliyetinde bulunamayacak.
Acil durum yahut zorlayıcı hallerde mevcut iletim ve dağıtım şebekeleri LNG yahut CNG ile beslenebilecek. LNG ve CNG faaliyeti gerçekleştiren lisans sahipleri, acil durum ve zorlayıcı hallerde iletim ve dağıtım şirketlerinin taleplerini karşılamakla yükümlü olacak.
Yapı kayıt dokümanı alan yapının bulunduğu bölgenin uygulama imar planı olmaması yahut uygulama imar planı olmakla birlikte yolların imar mevzuatına uygun olarak açılmamış olması halinde; ilgili belediyenin meclis kararı alarak bu bölgelerde yapılacak şebekelerin üretim tarihinden itibaren 10 yıl içinde deplase edilmesi gerektiğinde, yatırımın deplase edilen kısmıyla ilgili tüm maliyetleri listeleneceğini taahhüt etmesi koşuluyla doğal gaz dağıtım şirketleri tarafından bu bölgelere şebeke yatırımı yapılabilecek.
Doğal gaz dağıtım şirketlerinin dağıtım bölgelerine ek edilecek yeni genişleme bölgelerinde yerleşim yeri belediyesince doğal gaz dağıtım şirketine yatırım yapılması talebinde bulunulması halinde; ilgili dağıtım şirketinden teminat, denetimlik hizmet bedeli, kaplama bedeli, zemin/alan tahrip bedeli, hafriyat döküm bedeli ve gibisi isimlerle rastgele bir bedel alınmayacak ve altyapı hafriyat alanının üst kaplamaları ilgili belediye tarafından bedelsiz olarak yapılacak.
EPDK, bir tüketiciye kontrat müddeti içinde doğal gazı tedarik etmekte olan şirketlerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi yahut organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucunda temerrüde düşmesi üzere nedenlerle doğal gaz tedarik edilemeyen yahut özgür tüketici olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan tüketicilere gaz arzı sağlamak için bir yahut birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebilecek.
Cumhurbaşkanı kararıyla başka birer şirket kurulabilecek
Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı iştirakleri tarafından yurt dışında kurulan, bilhassa petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet gösteren şirketlerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde kelam konusu şirketlerin ortaklarınca; işletme bahisleri, ticaret unvanları, sermayeleri ve iştirak hisseleri tıpkı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla farklı birer şirket kurulabilmesine imkan sağlanacak.
Bu şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeye karşıt olmayan kararlarına nazaran, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanacak temel mukavelelerinin tescil ve ilanıyla faaliyete geçecek.
Kurulan şirketler faaliyete geçmelerinin akabinde en geç 6 ay içinde yurt dışındaki şirketlerle yapacakları protokollerle yurt dışındaki şirketlerin her türlü haklarını, alacaklarını, yükümlülüklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve taşıtlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, memleketler arası kuruluşlar ve şirketler nezdindeki paylarını ve iştiraklerini, mukavelelerini ve kredi mutabakatlarını, araçlarını, gereçlerini ve gereçlerini, yazılımlarını ve donanımlarını, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıtlarını ve başka dokümanlarını, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, kelam konusu düzenlemenin yürürlüğünden evvelki borçlarını ve işçisini devralabilecek.
Periyot süreçlerinin tamamlanmasıyla yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’deki şubeleri talep üzerine tasfiyesiz terkin olunacak. Bu dönemlere ait bütün evre, temlik ve intikal süreçleri ile bu süreçlerden doğan karlar ve bu süreçlerle ilgili olarak düzenlenecek her türlü mukavele, protokol ve kağıtlar damga vergisi dahil her türlü vergi, fotoğraf, harç ve gibisi mali yükümlülüklerden istisna tutulacak.
Bu bölüm süreçlerine ve protokollere ait olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı yetkili olacak. İlgili mevzuatta yurt dışındaki şirketlere yapılan atıflar, periyot süreçlerinin tamamlanmasının akabinde ilgisine nazaran Türkiye’de kurulan şirketlere yapılmış sayılacak.
Düzenleme kapsamındaki devranlar katma bedel vergisinden istisna tutulacak. Bu kapsamda yapılan süreçler için yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla giderilemeyen vergiler iade edilmeyecek.
Bu şirketler hakkında; Harcırah Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet İhale Kanunu, ceza ve ihalelerden yasaklanma kararları hariç Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Mukaveleleri Kanunu, Türk Ticaret Kanunu’nun kuruluşa ve tescile, tıpkı ve nakdi sermaye konulmasına, sermaye ve yasal yedek akçelerle ilgili olarak bizatihi sona ermeye ait kararları, 233, 399, 527 ve 631 sayılı KHK ile kamu kurum ve kuruluşlarına işçi alınmasına dair ilgili mevzuat kararları uygulanmayacak.
Lakin TBMM kontrolüne ait, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un, “genel görüşmeye tabi olan kuruluşlar” başlıklı hususunun kararları uygulanacak. Kurulan şirketlerde İş Kanunu’na tabi işçi istihdam edilecek.
Kurulan şirketlerin; paydaşlık yapısını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmasına yahut bir şirkete yüzde 50’den fazla payla ortak olmasına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Türkiye güç piyasasını olumsuz etkileyen kış aylarında doğal gaz kaynaklı yaşanması beklenen kesinti ve kısıntıların bertaraf edilebilmesi, sistem ve arz güvenliğinin sağlanabilmesi için BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’nun dışında tutulacak.
TPAO’nun, denizlerde muhakkak faaliyetleri açısından mal ve hizmet alımı ile imal işlerini rastgele bir nakdî limit gözetmeksizin, Kamu İhale Kanunu kapsamında yapabilmesine ait tanınan istisna karar, BOTAŞ ve bu şirketlerin bağlı iştirakleri ile yurt dışında kurdukları şirketlerin; petrol ve doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerini de kapsayacak biçimde tekrar düzenlenecek. Kelam konusu istisna, karadaki faaliyetleri de kapsayacak.
YEK bedeli Türk lirası olarak belirlenebilecek
Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Elektrik Gücü Üretimi Maksatlı Kullanımına Ait Kanun’da değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, YEK bedeli Türk lirası olarak belirlenebilecek.
30 Haziran 2021 tarihinden sonra işletmeye girecek yerli aksam kullanan, YEK evraklı üretim tesisleri ile tüketim tesisinin muhtaçlığını karşılamaya yönelik kurulacak lisanssız üretim tesisleri için yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak mühlet ve uygulamaya ait hususlar Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek.
Önergeyle besin ve yem bedeli olan ziraî atıklar ile endüstriyel odun eserlerinin YEK Destekleme Sistemi kapsamından çıkarıldı.
Kanun kapsamındaki yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üreten ve bu unsur kararına tabi olmak istemeyen hukuksal bireyler, lisansları kapsamında özgür piyasada satış yapabilecek.
Yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üretenlerin yanı sıra lisanssız elektrik üretim faaliyetinde bulunanlar da muhtaçlıklarının üzerinde ürettikleri elektrik gücünü dağıtım sistemine vermeleri halinde “I” sayılı cetveldeki fiyatlardan 10 yıl mühletle faydalanacak.
Yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin yatırım ve işletme periyotlarının birinci 10 yılında uygulanan kira, müsaade ve irtifak indirimleri lisans tarihinden itibaren 10 yıl boyunca uygulanacak ve 31 Aralık 2025 tarihine kadar işletmeye girecek firmaları kapsayacak.
Yürürlük tarihinden evvel yapılan yarışlar kapsamında sıfır yahut sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen hukukî şahıslar, yerli katkı fiyatlarından faydalanamayacak.
2014 ve 2015 tarihleri ortasında yapılan güneş gücüne dayalı önlisans müracaatlarına ait yarışlar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için yarış sonucu teklif edilen katkı hissesi meblağı, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuat kapsamında ödenecek.
15 Şubat 2011 ile 13 Eylül 2011 tarihleri ortasında yapılan rüzgar gücüne dayalı lisans müracaatlarına ait yarışlar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için müsabaka sonucu teklif edilen katkı hissesi, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da verilecek.
Teklifle, 10 Mayıs 2019 tarihinden itibaren ilişki muahedesine davet mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyetleri kapsamındaki tesislere YEK Destekleme Düzeneği kapsamında uygulanacak fiyatlar belirleniyor.
Bloomberg HT
