“ABD-Tayvan Ekonomik Refah İştiraki Diyalogu” ismi verilen mutabakat uyarınca taraflar enformasyon güvenliği, yarı-iletkenlerin üretimi, yatırım, bilim ve teknoloji alanlarında iş birliğini geliştirmek üzere yıllık toplantılar düzenleyecek.
Çin ile egemenlik ihtilafı bulunan Tayvan ile ABD ortasında hür ticaret muahedesi bulunmuyor.
Tayvan hükümetinin dışişlerinden sorumlu üyesi Joseph Wu, yeni diyalog adımını “önemli bir kilometre taşı” olarak tanımlarken, ABD’nin Ada’daki defakto diplomatik temsilciliği niteliğindeki Taipei Amerikan Enstitüsü Yöneticisi Brent Christensen, mutabakatın ABD-Tayvan alakalarının derinleşerek gelişmeye devam ettiğinin göstergesi olduğunu tabir etti.
ABD ile Tayvan ortasında mutabakatın, Ada’yı kendi toprağı olarak gören Çin’in yansısını çekmesi bekleniyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, 11 Kasım’da yaptığı açıklamada, ABD ve Tayvan ortasındaki ekonomik diyalog toplantısına karşı çıktıklarını belirterek, Washington idaresine Tayvan ile her türlü resmi teması durdurma daveti yapmıştı.
Çin-Tayvan uyuşmazlığı
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Konseyi’nde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik bağlantı tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Şurasında yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek legal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası örgütlerdeki pozisyonu meçhul hale gelmişti.
Pekin idaresi, “Tek Çin” prensibini benimseyerek Çin’i memleketler arası toplumda yalnızca kendilerinin temsil ettiğini savunuyor ve Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik alakalar kurmasına, BM’de ve öbür milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
AA
Bloomberg HT
