BARBAROS GÖRGÜ, CEMRE PARILTI KARACA
Dünyada NFT piyasası başlıklara çıkan yeni bir trend olurken, Türkiye’de de yeni işlerle her geçen gün daha fazla öne çıkıyor.
Bu alanda birinci yapıtı geçen günlerde 36 bin dolara alıcı bulan Tarık Tolunay’ın ikinci yapıtı de 90 bin dolar üzerinden satışa çıkarıldı.
Sanatçı Tolunay Türk çizer Tarık Tolunay NFT dünyasındaki “Fractal İstanbul – Pandemi” yapıtının satış ayrıntılarını Bloomberg HT’ye anlattı.
Tolunay NFT macerasına ait, “Herkes beni NFT haberleri ile duydu fakat yapıtın satışına gelene kadar 30 yıllık bir çizerlik maceram var. “Fractal İstanbul – Pandemi” yapıtında haliyle hususumuz İstanbul olunca çok his barındıran bir kent diğer bir kente asla benzemiyor. Sağ olsunlar beşerler benim yaptığım bu çalışmalara ilgi gösterdiler. Teknolojiyi yakından takip eden biriyim. Sanat dünyasında yeni karşımıza çıkan NFT (Nonfungible Token) sistemini uzun müddetten beri takip ediyordum. Yakın vakitte kendi marketimi de oluşturarak çalışmalarımı yüklemiş oldum. Çabucak akabinde İstanbul’un büyüsüne kapılan milletlerarası bir koleksiyona çalışmamı satın aldı.” sözlerini kullandı
“NFT sistemini kullanmaya devam edeceğim”
Sanat yapıtlarının dijital ortamda paha kazanmasına şaşırtan ve anlamsız bulanlar olduğunu söyleyen Tolunay yapıtların dijital ortamda bir pahaya satış yapılmasının maksat değil bir bağlantı aracı olduğunu vurguladı. Tolunay “NFT sistemi artık sanat dünyasının irtibat aracı diyebiliriz. Ve bu aracı seve seve kullanmaya devam edeceğim. Satış esnasında açık arttırmada çok fazla heyecanlanmadım aslında beklediğim bir şeydi. Lakin son bir hafta içerisinde çok hızlandırılmış bir süreç yaşadım. Yeni bir dünyaya adım attık ve bu dünyadan çok süratli dönüşler aldık. “ dedi.
“Elle tutamadığımız bir yapıta neden bedel atfedelim”
Tarık Tolunay “İnsanların NFT konusunda en çok sordukları soru dijital bir yapıtın neden kıymetli olduğu. “Elle tutamadığımızı duvara asamadığımız bir yapıta neden bir kıymet atfedelim?” diye soruyorlar. Bu doğal ki algılanması sıkıntı bir şey. Dijital olan objelere karşı biraz algı sorunumuz var. Lakin çok yakın bir süreçte bu algı sorunu geçecek. Burada algılanması gereken şey Blockchain teknolojisi zerinden dijital yapıtı yepyeni olarak tescilleniyor ve kalıcı bir halde tüm dünya bilgisayarlarına işleniyor. Kopyaları üretilebilir lakin sahiplik olarak Blockchain işlenmiş bir tane eser vardır ve onun tek bir sahibi vardır. Bir manasıyla sanatkarların kendi yapıtlarını yanlışsız bir biçimde kaydetmeleri için yanlışsız bir platform ve tıpkı vakitte koleksiyonerlerin de yapıtları almaları için yanlışsız bir platform. “
“Sanat piyasasının telif kuralları tekrar yazılıyor”
NFT ile birlikte gelen telif sistemindeki değişikliğe de değinen Tolunay “Örnek vermek istiyorum Picasso sanat yapıtlarını yaşadığı tarihte sattığında. Sanat yapıtlarının yıllar içerisinde sahiplik değiştirmesinden hisse alamayacaktı. Fakat artık Blockchain sistemiyle yapıtın içine bir kod yazıyorsunuz. Bu teknolojide yapıtın üreticisi ve sanatkarına ikincil üçüncül yahut daha fazla satışlarda yüzdelik hisse alacaktır diye kodu işliyorsunuz. Ve yapıtın yaratıcısı sanat yapıtı ne kadar el değiştirirse değiştirsin her satışta kendi emeğinin hissesini alıyor. Tüm kurgu matematik üzerine evvelce ticaret ahlak ve itimat üzerindeydi. Lakin artık günümüzde tümüyle algoritmalar ve matematik üzerine şekillenecek. “ açıklamalarında bulundu.
“Eserlerimi NFT dünyasına yüklemeye devam edeceğim”
Yapıtlarını NFT sistemine yüklemeye devam edeceğini lisana getiren Tolunay kelamlarına şu halde devam etti: “Ben yapıtlarını NFT dünyasına koymaya devam edeceğim “Fractal İstanbul- Pandemi” projesi çok istikametli bir poroje içinde yüzlerce binlerce detay barındırıyor. O detayların hepsini sırayla NFT dünyasına yükleyeceğim.”
NFT dünyasına bir işle katılmak yalnızca o işi üretmek değildir. Asıl NFT’ye yüklenen iş art plandaki öykü olmalıdır. Yalnızca bir şeyler çiziktirip NFT’ye yüklemek o yalnızca bir aksesuardır. Art planında bir öykü olan fikri olan eser yüklerseniz önünüz açık demektir.
NFT nedir?
Türkçe karşılığı “değiştirilemez para-çip” olan non-fungible token (NFT) blockchain ağı üzerinde şifrelenmiş, bir eşi daha olmayan token demek. Alışılagelmiş coin ve token kavramından farklı biçimde çalışan NFT; eşsiz, değiştirilemez, özgünlüğü ve mülkiyet hakkı mutlak olan bir varlık.
En kolay tabirle değiştirilemez ve eşsiz olarak tanım edilebilecek nonfungible tokenler, birbirlerinin yerine geçemeyecek özgünlükte ve farklı bedellerde üretiliyor. NFT ekseriyetle koleksiyon, dijital sahiplik ve mülkiyet hakları alanında tercih edilir. Kripto sanat yapıtları, dijital koleksiyon eserleri ve çevrim içi oyunlarda yer alan eşsiz dijital öğeler üzere formlarda karşımıza çıkar. Bunlara dijital sertifika da deniyor.
Bilhassa sanat yapıtlarının telif hakları için NFT kullanımı günbegün artıyor. Çok sayıda dijital sanatçı, müzik kümesi ve spor kulübü, daha evvel ücretsiz olan dijital eserleri, bu yolla maddi gelire dönüştürebileceklerini keşfetti.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim üyesi İsmail Hakkı Polat, hayatımıza yeni giren NFT sistemini şöyle anlattı:
NFT sisteminin Türkiye’ye çok manalı bir çevirisi yok o yüzden bunu mülkiyet sertifikası olarak çevirebiliriz aslında. Bu da aslında bir dijital varlığın dijitalleştirilmiş varlığın yepyeni olup olmadığını tarihçesini ve mülkiyet durumunu bir blok zinciri üzerinden değiştirtilemez bir biçimde kayıt altına alınan bir dijital sertifika olarak da bunları tanımlayabiliriz. Dijital dünyada yaratılmış yahut fizikî dünyada var olan bir eser, bin an ya da bir performansın, yaratıcısının kim olduğunu, özgünlük durumunu, öz geçmişindeki kıymetli olayları ve mülkiyet geçmişini inançlı bir biçimde kayıt altına alınarak saklanan dijital varlıklar diyebiliriz. Bu dijital varlıklar kültür sanat, spor ve oyun üzere bölümlerin fan kitlelerine sunuluyor. Bunların birinci ortaya çıkışı 2017 yılında Etherium Blok zinciri üzerinde tasarlanan Cryptokitties isimli oyun üzerinden ortaya çıktı. Aslıda bu oyun kapsamında sanal kedi karakterleri yaratıp koleksiyon emelli değişimi için açık arttırmaya sundular. Bu olay NFT sistemi için bir milat olarak kabul ediliyor.
NFT’yi gündeme getiren gelişmeler
Christie’s isimli müzayede konutu, Beeple olarak tanınan Mike Winkelmann’ın NFT olarak üretilen dijital kolajının ‘jpg’ versiyonunu, pek çok tanınmış sanatkarın fizikî yapıtlarından daha yüksek bir kıymete sattı. “Everydays: The First 5,000 Days” isimli yapıtın 69,4 milyon dolara (yaklaşık 523 milyon Türk lirası) satıldığı ve Beeple’ın“yaşayan en kıymetli üç sanatçı” ortasına girdiği bildirildi.
Christie’s, birebir vakitte birinci kere kripto para ünitelerinin açık artırmada bir sanat yapıtı için ödeme yapmak için kullanıldığını açıkladı.
255 yıllık müzayede meskeni Christie’s’de çevrimiçi yapılan açık artırmada satılan eser, Şubat ayında oluşturulmuştu. Müzayededen yapılan açıklamada anlık 22 milyon kişinin canlı takip ettiği açıklandı.
Eser için birinci olarak 100 dolar verildi. 69 milyon dolara satılan eser için tekliflerin süratle gelmesinden ötürü müddet 2 dakika daha uzatıldı. NFT, sanatkarın 13 yıllık sanat seyahatinde yaptığı çalışmaların bir ortaya getirilmesiyle oluşturuldu. Geçtiğimiz günlerde Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in birinci tweeti de NFT olarak 2,5 milyon dolara satılmıştı.
Bloomberg HT
