Avusturya’nın başşehri Viyana’da Kapsamlı Ortak Hareket Planı (KOEP) olarak isimlendirilen İran nükleer muahedesi ve ABD’nin bu mutabakata geri dönmesinin görüşüleceği toplantı yarın başlayacak
Mutabakata taraf Almanya, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve İran’dan diplomatların iştirakiyle gerçekleştirilecek toplantıya Avrupa Birliği (AB) Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ismine AB Dış Bağlantılar Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Yöneticisi Enrique Mora başkanlık edecek.
İran nükleer muahedesinin seyrini ele almak üzere taraf ülkelerin temsilcilerinin iştirakiyle makul dönemlerde gerçekleştirilen KOEP Ortak Kurulu, ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak nükleer muahededen çekilme kararı ve İran’a yönelik yaptırımları tekrar uygulamaya başlaması sonrasında muahedeyi hayatta tutmak ve yaptırımlardan Avrupalı yatırımcıların etkilenmesini önlemeye odaklandı.
İran’ın KOEP kapsamında yerine getirmesi gereken taahhütleri kademeli olarak askıya alması ve istekli olarak uyguladığı Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) EK Protokol’ünü uygulamama kararı nükleer mutabakata yönelik umutların azalmasına neden oldu.
Biden idaresinden olumlu sinyaller
Lakin ABD Lideri Joe Biden idaresinin misyona başlamasıyla nükleer muahedeye dönebileceklerinin sinyallerini vermesi, atmosferin yumuşamasına yol açtı.
KOEP Ortak Komitesi, 2 Nisan Cuma ABD’nin mutabakata dönme ihtimalini tartışmak üzere görüntü konferans idareyle gerçekleştirdiği toplantıda, yaptırımların kaldırılması ve nükleer faaliyetlere ait önlemlerin görüşülmesi için 6 Nisan’da Viyana’da yüz yüze olarak bir ortaya gelme kararı aldı.
ABD’nin mutabakata dönüşünün görüşüleceği yarınki toplantıda KOEP’e taraf ülkelerin temsilcileri ABD’li yetkililerle başka ayrı görüşecek.
ABD İran ile direkt görüşmeye hazır
Yarınki toplantıda İran ve ABD’nin direkt görüşmesi beklenmiyor lakin Washington idaresi bu ülkeyle direkt görüşmeye de hazır olduklarını duyurdu.
Uzmanlar, yarınki toplantıdan beklentilerin somut bir sonuç elde edilmesinden çok tarafların yakınlaşması açısından değerli olduğuna işaret ederek, kesin karar için daha uzun bir vakte gereksinim duyulduğuna dikkat çekiyor.
Nükleer muahede
Ortak Kapsamlı Hareket Planı, İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması emeliyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in yanı sıra Almanya ve AB ile İran ortasında 2015’te imzalanmıştı.
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlardan AB’li yatırımcıların etkilenmemesi ve bu ülkeyle ticari bağlantıların sürdürülmesi için Almanya, Fransa ve İngiltere tarafından INSTEX ismi verilen bir düzenek 2019’da hayata geçirilmiş ve bu kapsamda birinci para transferi ve ticari faaliyetler de gerçekleştirilmişti.
Mutabakatla ilgili görüşmelerin yapıldığı Viyana’da mevcut iştirakçilerin son yüz yüze toplantısı Şubat 2020’de düzenlenmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, 3 Nisan’da muahedenin taraflarının “ABD’nin nükleer mutabakata dönmesi konusunda” İranlı yetkililerle yaptığı toplantıdan memnuniyet duyduğunu açıklamıştı.
Bloomberg HT
