Chicago Üniversitesi Iktisat Profesörü Prof. Dr. Ufuk Akçiğit, Fed Lideri Jerome Powell’ın konuşma yaptığı Jackson Hole Sempozyumu’nda yaptığı sunumun akabinde Bloomberg HT’ye değerlendirmelerde bulundu.
Prof. Dr. Akçiğit, “Amerikan Merkez Lideri Powell, toplantının başında lokal konjönktürden bahsetti ve verimlilik artışındaki yavaşlamadan bahsetti. Bizim de Fed’den Dr. Sina Ateş ile yaptığımız çalışmada ABD ve başka ülkelerdeki verimlilik artışında neden bir yavaşlama olduğunu sorduk.
Pekala Fed neden bu bahisle ilgileniyor? Zira para siyasetlerinin ne kadar tesirli olacağı, piyasadaki firmaların bu duruma nasıl tepki verecekleriyle alâkalı. Yani para siyaseti ile gerçek ekonomiyi birbirinden farklı düşünmek çok kolay değil. Bunu otomobilin dört tekerleği üzere düşünebiliriz. Sol ön tekerleği yani para siyasetini çok iyi şişirebilirsiniz lakin şayet sağ ön tekerlekte bir patlaklık varsa bu durumda sol ön tekerleğin de çok fazla işe yaramayacağını görebiliyorsunuz. Bu da piyasaların uygulanan para siyasetine ne kadar yanıt verebileceğiyle alâkalı.
ABD’de son 30 yıldır bir sakinlik var ve son 20 yılda da verimililk artışında önemli bir yavaşlama görüyoruz. Bu sorunun karşılığı çok değerli. ABD’de büyük şirketlerin pazar hisselerinde çok önemli bir artış var. Durum bu türlü olunca yani piyasa büyük şirketler tarafından domine dilmeye başlayınca onlarla rekabet etmeye çalışan küçük şirketler bu topa girmek istemiyorlar. Rekabeti vakit içinde bu biçimde yavaşlatırsanız yatırım ortamını ne kadar cazibeli hale getirirseniz getirin küçük şirketler mevcut durumdan korktuğu için size karşılık vermeyecekler. Bu yalnızca ABD iktisadı için geçerli değil. Bu stil siyasetlerin gereğince verimsiz olduğunu dünyanın bir çok yerinde görüyoruz ” dedi.
Prof. Dr. Ufuk Akçiğit konuşmasını şöyle sürdürdü:
“TCMB ile birlikte de bir araştırma yaptık ve Türkiye konusunda kıssayı daha farklı görüyoruz. Örneğin, Türkiye’deki rekabet ortamı 2012 yılına kadar üst hakikat gitmiş lakin 2013’ten sonra aşağı yanlışsız bir gidiş var. Rekabet konusunda ve şirketlerin dinamizmi konusunda 2013 sonrasında aşağı taraflı bir hareket var. Gelişmekte olan ülkelerle gelişmiş ülkeleri birbirinden ayırmamız gerekiyor. Zira firmaların yapısında çok büyük farklar var. ABD’ye bakaranız zati küresel başkanlar ABD’de. Onların ciroları ülkelerin Gayri Safi Ulusal Hasıla’larından daha yüksek. Türkiye’de ise şirketlerin boyutları çok daha küçük ve çok daha mikro ölçekte şirketler var Türkiye’de. Ve onların asıl muhtaçlıkları finansal kaynak. 2013 sonrasında Türkiye’de krediye olan ulaşım sıkıntılı hale gelmeye başladı.Ve küçük ölçekli şirketlerin bu likidite daralmasından çok önemli biçimde etkilendiğini ve 2013 sonrasındaki finansman eksikliğinin Türkiye’ye negatif tesir yaptığını görüyoruz.”
Bloomberg HT
