Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Charles Michel, Türkiye’ye yönelik çift istikametli bir strateji izlediklerini, yapan bir siyasi diyaloğa baht vermek istediklerini, bunun olmaması halinde tüm seçenekleri masada bulundurduklarını söyledi.
Avrupa Birliği (AB) Başkanlar Doruğu’nda, birinci gününün sonunda düzenlenen basın toplantısında konuşan Michel, yüklü olarak Doğu Akdeniz’deki durum ve Türkiye-AB ilgileriyle Belarus’a yaptırım bahislerini değerlendirdiklerini aktardı.
“Bugün çift istikametli bir strateji oluşturulmasına imkan tanıyan bir yaklaşım üzerinde mutabık kaldık.” diyen Michel, bir taraftan karşılıklı çıkarlara dayalı siyasi bir diyaloğa baht vermek istediklerini, öteki taraftan ise Yunanistan ve Kıbrıs Rum idaresine tam takviyelerini söz ettiklerini bildirdi. Michel, “Türkiye’nin olumlu adımlarını görmemeleri halinde” tüm enstrümanlarını ve seçeneklerini masada tuttuklarını söyledi.
Michel, “Bu, Türkiye’nin bize daha olumlu yaklaşması halinde Türkiye ile daha olumlu bir gündem istediğimizi belirten bir bildiri.” dedi.
Türkiye’nin tek taraflı adım atmamasını isteyen Michel, Türkiye ile Yunanistan ortasında diyalog kurulmasını ve bunun derinleşmesini desteklediklerini, Kıbrıs müzakerelerinin BM öncülüğünde yine başlamasını desteklediklerini kaydetti.
Michel, Doğu Akdeniz konusunda çok taraflı bir konferans teklifinde bulunduklarını belirterek, bunun, bölgedeki birçok uyuşmazlığın tahlilinde kıymetli rol oynayabileceğini söyledi. Michel, şöyle devam etti:
“Bizim için değerli olan, gelecek haftalarda Türkiye ile müspet gündemi nasıl oluşturabileceğimizi görmek. Müspet gündem, Türkiye ile iş birliğini artırmayı amaçlayan kısımlar içeriyor. En geç aralık ayına kadar, bu yılın sonuna kadar çift taraflı yaklaşımımızla ilgili gelişmeleri takip edeceğiz. Umarız bunlar, olumlu gelişmeler olur. AB Kurulu olarak aralık ayında tekrar bu mevzuyu değerlendireceğiz.”
Michel, “Daha olumlu bir diyalog kanalı geliştirmeyi ümit ediyoruz. Ancak bir taraftan da milletlerarası hukuk ve üye ülkelerin egemenlik haklarına hürmet gösterilmesi konusunda çok kararlıyız.” tabirlerini kullandı.
Belarus’a yaptırımlar başlıyor
Michel, Belarus konusunda ise 9 Ağustos’ta yapılan seçimlerin adil ve özgür olmadığı, seçimlere hile karıştırıldığı gerekçesiyle bu ülkenin yöneticilerine yaptırım uygulama kararı aldıklarını söyledi.
Yaptırım listesinde yaklaşık 40 kişi bulunduğunu belirten Michel, bu şahıslar ortasında Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun olmadığını ve yaptırımlara ait teknik hazırlıkların 2 Ekim’de yapılacağını bildirdi.
Dağlık Karabağ
Dağlık Karabağ konusunu da ele aldıkları bilgisini veren Michel, hemen ateşkes yapılması ve diyalog kurulması daveti yaptıklarını hatırlattı.
Michel, sorunun Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Kümesi ile çözülmesi gerektiğini belirterek, Azerbaycan ile Ermenistan’ın ön şartsız diyaloğa girmesi gerektiğini ve bunun mümkün olduğunu söyledi.
Michel, bir gazetecinin sorusu üzerine, Türkiye dahil tüm ülkelerin Dağlık Karabağ konusunda yapan rol oynamasını istediklerini lisana getirdi.
Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve ticaretin geliştirilmesi
AB Kurul Lideri Ursula von der Leyen de, “AB ve Türkiye ortasında Gümrük Birliği’nin ticareti artıracak biçimde güncellenmesini ve göç konusunda AB-Türkiye mutabakatı aslına dayalı güçlü iş birliğini de içeren olumlu bir gündemde yeni ve uzun periyotlu bir münasebet üzerinde çalışmayı istiyor ve tercih ediyoruz.” dedi.
Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum idaresine dayanaklarını yinelediklerini anımsatan Von der Leyen, Türkiye ve Yunanistan ortasında emniyetli diyaloğun başlamasının olumlu bir gelişme olduğunu lakin Ankara’nın Rum idaresine karşı benzeri biçimde davranmamasından keder duyduklarını söz etti.
Von der Leyen, Ankara’nın tek taraflı hareketlerde bulunması durumunda AB’nin bütün enstrümanlarını ve uygun seçenekleri kullanacağını, lakin bunu tercih etmediklerini vurguladı.
Farklılıkların, barışçıl ve memleketler arası hukuka uygun biçimde çözümlenmesi gerektiğini belirten Von der Leyen, “Türkiye ile olumlu ve yapan bir ilgi istiyoruz. Bu, Ankara’nın da çıkarına olur. Lakin bu durum yalnızca provokasyonların ve baskının durmasıyla gerçekleşebilir.” dedi.
Von der Leyen, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında, Türkiye-AB ortasında iş birliği yapmanın ve güçlü bir bağlantı inşa etmenin akla yatkın olduğunu anlattı.
Yapan gündem tercihi
Bir gazetecinin Türkiye’ye yönelik seçenekleri sorması üzerine Von der Leyen, “Burada Türkiye ile birlikte yapan gündemi içeren enstrümanı kullanmak itiyoruz. Yapan gündemin, hepimizin çıkarına olduğunu düşünüyoruz. Kovid-19 krizinin ekonomiler üzerinde önemli tesirleri olduğu devirde yapacak çok işimiz var. Bu tarafta ilerlemek istiyoruz.” diye konuştu.
Misal bir öteki soruya karşılık veren Von der Leyen, “Bir tarafta yapan bir yol mevcut ve bunu tercih ediyoruz. Bu yolda, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, AB ve Türkiye’nin göç konusunda çalışması, AB ve Türkiye ortasında ticaretin geliştirilmesi bulunuyor ve bence bu istikamette ilerlemeliyiz.” değerlendirmesinde bulundu.
Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki çatışmalara ait Von der Leyen, tarafları acil biçimde tansiyonu düşürmeye çağırdı ve bölgeye dış müdahalede bulunulmaması gerektiğini söz etti.
Von der Leyen, Belarus yaptırımları hakkında önderlerin siyasi karar aldığını, bundan sonra teknik ayrıntıların tamamlanacağını söyledi.
Sonuç bildirisi: Türkiye yapan efor gösterirse olumlu gündem başlatacağız
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin önderleri, Doğu Akdeniz konusunda “Türkiye’nin yapan ve olumlu bir uğraş göstermesi halinde” Türkiye-AB müspet gündemini başlatmak üzere mutabık kaldıklarını açıkladı.
AB Başkanlar Tepesi’nin birinci gün toplantıları sonunda, dış siyaset hususlarını içeren sonuç bildirisi yayımlandı.
Bildiride, AB’nin, Doğu Akdeniz’deki istikrar ve itimat ortamı ile Türkiye’yle iş birliği ve karşılıklı yarar edinmeye dayalı alaka geliştirilmesinde çıkarı bulunduğu vurgulandı. Bunun için milletlerarası hukuk ve AB üyelerinin hükümran haklarına muhalif düşecek hareketlerden kaçınmanın mutlak gereklilik olduğu savunulan bildiride, Yunanistan ve Kıbrıs Rum bölümü ile dayanışma vurgusu yinelendi.
Bildiride, Türkiye ile Yunanistan ortasında inanç artırıcı adımların, istikşafi görüşmelerin tekrar başlayacağına yönelik açıklamaların memnuniyetle karşılandığı belirtilerek, Rum idaresinin egemenliğinin ihlal edildiği ileri sürüldü ve “bunların durması gerektiği” sözüne yer verildi.
Kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge sonlandırmalarının diyalog yoluyla ele alınması gerektiği belirtilen bildiride, Türkiye’ye “Kıbrıs Rum idaresi ile diyalog kurması” daveti yer aldı. Bildiride AB’nin, Kıbrıs müzakerelerinin BM himayesinde tekrar başlamasını desteklediği, “Türkiye’den de bu istikamette bir beklenti içinde” olduğu belirtildi.
Müspet gündem bahisleri
Bildiride, Yunanistan ve Rum idaresine yönelik yasa dışı olduğu tez edilen faaliyetlerin durması için yapan eforlar olması halinde, Türkiye-AB olumlu siyasi gündeminin başlatılması için AB önderlerinin mutabık olduğu tabir edildi.
Olumlu gündemde özel olarak Gümrük Birliğinin güncellenmesi, ticaretin kolaylaştırılması, halklar ortasındaki temasın artırılması, yüksek seviyeli diyaloğun geliştirilmesi, 2016’daki Türkiye-AB açıklaması uyarınca göç hususlarında iş birliğinin devamına vurgu yapıldı.
Önderler, AB Kurulu ve AB Kurulunu, AB-Türkiye gündemini yine canlandırmak için teklif geliştirmeye davet etti.
AB antlaşmalarına atıf
Bildiride Türkiye’nin, tek taraflı olduğu tez edilen adımları atması halinde, AB’nin “elindeki tüm enstrümanları ve seçenekleri kullanacağı”, bunların AB Antlaşması’nın 29. unsuruyla AB’nin İşleyişi Hakkındaki Antlaşmanın 215. unsuru uyarınca yapılacağı sözü yer aldı.
215. unsur, AB’nin üçüncü ülkelere önlem uygulamasını içeriyor. 29. husus ise üye ülkelerin, ulusal siyasetlerini AB’nin tavrıyla uyumlu hale getirmesini öngörüyor.
Bildiride, AB Kurulunun gelişmeleri yakından takip etmeyi sürdüreceği, en geç aralık ayındaki toplantısında bunlara uygun kararlar alacağı kaydedildi.
Çok taraflı konferans daveti
Doğu Akdeniz bahisli çok taraflı bir konferans daveti yapılan bildiride ayrıyeten, konferansın düzenlenmesi konusunda, AB Dış Alakalar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in çalışma yürütmesi istendi.
Konferansın modaliteleri, iştirakçileri, çerçevesi ve takvimi üzerinde mutabakat gereksinimi bulunduğu, konferansta deniz yetki alanlarının sonlandırılması, güvenlik, güç, göç ve ekonomik iş birliği üzere bahislerin ele alınabileceği aktarıldı.
Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan ile Ermenistan’a ateşkes ve müzakere daveti yapılan bildiride, dış müdahalelerin, sorunun tahliline katkı sağlamayacağı belirtildi. Rus muhalif Aleksey Navalnıy’nin zehirlenmesine değinilen bildiride, kimyasal silah kullanımının memleketler arası hukuk ihlali olduğu ve Rusya’nın hemen memleketler arası soruşturma için iş birliği yapması gerektiği tabir edildi. AB Kurulu’nun 15-16 Ekim’deki toplantısında bu bahsin yine ele alınacağı bildirildi.
Bloomberg HT
