Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Lideri Mehmet Ali Akben, kurumun yakın iş birliği ve özverili çalışmaları sonucunda büyümeye katkı sağlayan, krizleri önleyen bir bankacılık bölümüne ulaşıldığını belirterek, “Türk bankacılık dalı ve genel olarak finans kesimi, global çalkantıların yaşandığı bu süreci basiretli bir halde yönetmeyi başarmıştır.” sözlerini kullandı.
Akben, kurumun faaliyete geçmesinin 20. yıl dönümüne ait yazılı açıklamada bulundu.
Bu periyotta ülke iktisadına ve finansal sistemine takviye sağlamaya, finansal kuruluşlarla birlikte gerçekleştirdikleri çalışmalara var güçleriyle devam ettiklerini belirten Akben, son 20 yılda Türkiye’eki güçlü ve sağlam ekonomik büyümeyle birlikte finans kesiminin de geliştiğini bildirdi.
Kelam konusu büyüme sürecinde başta bankacılık olmak üzere tüm finans bölümünün de gereken takviyesi sağladığını tabir eden Akben, global finansal piyasalar ile bütünleşik beşeri sermayesi çok güçlü, yeni teknolojik eser uygulamalarında öncü ve müşteri odaklı finansal kuruluşlarla birlikte çok kıymetli adımlar atıldığını vurguladı.
Mehmet Ali Akben, BDDK’nın risk odaklı proaktif nezaret ve kontrolü temel alan yaklaşımla iktisatta konjonktürel tesirleri dengeleyici, finansal istikrarı destekleyici rolünü faal biçimde kullandığını vurguladı.
Kurumun kuruluşunun çabucak ardından yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri sonrasında kesimin yine problemli hale gelmesini önleyecek, mevduat sahiplerinin hak ve menfaatlerinin koruyacak ve milletlerarası standartlarda güçlü bir bankacılık kesiminin teminini sağlayacak yasal düzenlemelerin güçlendirildiğini, kontrol anlayışı ve kalitesinin geliştirildiğini hatırlatan Akben, “2008’de global finansal kriz sırasında, 2020’de ise tüm dünyayı saran korona virüsle uğraş kapsamında uygulamaya konulan yenilikçi makro ve mikro ihtiyati önlemler ile finansal ve gerçek kesitin rahatlatılması amaçlanmıştır. Kurumumuzun yakın iş birliği ve özverili çalışmaları sonucunda büyümeye katkı sağlayan, krizleri önleyen bir bankacılık kesimine ulaşılmıştır. Türk Bankacılık Bölümü ve genel olarak finans dalı, global çalkantıların yaşandığı bu süreci basiretli bir formda yönetmeyi başarmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Bankacılık dalı milletlerarası mali piyasalara sıkı ilgilerle entegre olmuş bir yapıdadır”
Mehmet Ali Akben, Türk bankacılık kesiminin memleketler arası mali piyasalara sıkı bağlantılarla entegre olmuş bir yapıda olduğunu belirterek, bu kapsamda, kurumun 2019 yılsonu prestijiyle 36 ülkeden 40 yabancı kontrol otoritesi ile mutabakat zaptının bulunduğunu vurguladı.
Ayrıyeten, memleketler arası finansal kuruluşlar ile görüşmeler, toplantılar, ortak aksiyon planları bilgi alışverişi biçiminde yakın iş birliğinin devam ettiğini bildiren Akben, BDDK’nın milletlerarası bankacılık sisteminin ortak düzenlemelerini ve kontrolünü sağlamak maksadıyla kurulan Basel Komite ile yakın temasta olduğunu belirtti.
Akben, Basel-III’e ahenge dönük olarak özkaynak, sermaye yeterliliği, likidite, kaldıraç ve sermaye tamponlarına ait düzenlemelerin 2013-2015 yılları ortasında yürürlüğe girdiğini hatırlattı.
2016 yılında Düzenleme Tutarlılığı Kıymetlendirme Programı (Regulatory Consistency Assessment Programme – RCAP) kapsamına dahil olan Türkiye’nin, tüm Basel Standartları’na tam uyumlu bulunan G-20 ülkelerinden birisi olduğunu söz eden Akben, “RCAP kapsamında, kurumumuz tarafından Basel Bankacılık Kontrol Komitesi (BCBS) alt komitelerine bağlı olarak faaliyet gösteren çalışma kümelerine iştirak sağlanarak memleketler arası finansal ıslahatların nihayetlendirilmesi sürecine katkıda bulunulmaya devam edilmektedir. Başka taraftan, büyük bir kısmı 2023 yılında yürürlüğe girmesi planlanan kesin Basel III Uzlaşısına ait sayısal tesir çalışmaları sürdürülmektedir.” değerlendirmesini yaptı.
“Özel finans kurumlarının iştirak finans kuruluşlarına dönüşmeleri bir dönüm noktası oldu”
BDDK Lideri Akben, Türkiye’nin finansal sistemi açısından önemli bir gelişme potansiyeli gördükleri faizsiz finans alanında, özel finans kurumlarının 2005 yılında 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile iştirak finans kuruluşlarına dönüşmelerinin bir dönüm noktası olduğunu ve iştirak finans kuruluşlarının kısa mühlet içerisinde değerli büyüme sağlamasının önünü açtığını tabir etti.
Bu büyümede kalkınma planlarında da yer alan faizsiz finansın geliştirilmesi gayeleri doğrultusunda 2015 yılından itibaren kamu iştirak finans kuruluşlarının kesime girmesinin de katkısının büyük olduğunu belirten Akben, BDDK’nın iştirak finans kuruluşlarının muhtaçlık duyduğu birçok düzenlemeyi, milletlerarası standartlara ahenk süreci ile birlikte hayata geçirdiğini, kesimin milletlerarası en iyi uygulama ve düzenlemelere paralel biçimde gelişmesi emeliyle çalışmaların devam ettiğini kaydetti.
Akben, BDDK’nın nezaret ve kontrol kapsamında; 54 banka, 93 banka dışı mali kuruluş (finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketleri) ve 240 öteki kuruluş (varlık idare ve bağımsız kontrol şirketleri, değerleme ve derecelendirme kuruluşları, yabancı banka temsilcilikleri) olmak üzere toplam 387 kuruluşun faaliyetini sürdürdüğünü bildirdi.
Dijitalleşme ve siber güvenlik
Akben, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması kapsamında, finansal tüketicilerin şikayet ve bilgi edinme taleplerinin, E-Şikâyet Sistemi, dilekçe, Bilgi Edinme Sistemi, CİMER ve davet merkezi olmak üzere beş adet kanaldan değerlendirmeye aldığını belirtti.
Değişen tüketici talep ve gereksinimleriyle birlikte finansal teknolojilerin de gelişerek tüm bölümü yenilenmeye iterken bankacılık uygulamalarında dijitalleşmenin BDDK’nın düzenleme çerçevesi kapsamında yer bulduğuna değinen Akben, şöyle devam etti:
“Artan teknoloji kullanımı ile bir arada kurumumuz da bu mevzuda ihtisaslaşma adımları atmış ve bilgi sistemlerine özel işçi istihdamı sağlayarak kurum için yapılanma organize etmiştir. Bu yapılanma sonrasında bankaların bilgi sistemleri idaresine ait mevzuat yayımlanmış ve yetkilendirdiğimiz bağımsız kontrol kuruluşlarınca ve kurum bilgi sistemleri kontrol işçisince bankalarda bilgi sistemleri kontrolü yapılmaya başlanmıştır.
Vakit içinde ortaya çıkan yeni teknolojiler, gerçekleştirilen kontrol çalışmalarında edinilen deneyimler, milletlerarası iyi uygulamalar, başka kurumlardan, bankalardan ve banka müşterilerinden gelen talep, teklif ve şikayetlerin kıymetlendirilmesi sonucunda bilgi sistemleri mevzuatımız güncellenmiş ve 20. yılımızda ‘Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’ yayımlanmıştır. Yönetmeliğin yayımlanması ile birlikte son yıllarda gelişen bulut bilişim, siber güvenlik, açık bankacılık, uzaktan müşteri kabulü üzere konularda kesime yeni açılımlar getirilerek bankacılık bölümünün yarınlara hazırlanması sağlanmıştır.”
Akben, bununla birlikte internet bankacılığı, taşınabilir bankacılık, telefon bankacılığı ve ATM üzere elektronik bankacılık hizmet kanalları için de güvenlik ve hizmet standartlarını belirleyen kıymetli kararlar getirildiğinin hatırlattı.
Dijital bankacılıktaki gelişmelerin finans kesiminin gelişimine büyük katkı sağlamasının yanı sıra birtakım riskleri de beraberinde getirdiğinin altını çizen Akben, bu kapsamda BDDK’nın, aktüel gelişmelere uyumlu düzenleme altyapısının yanı sıra, Sektörel Siber Hadiselere Müdahale Grupları (SOME) faaliyetleri kapsamında bankacılık kesiminde paydaş kurumlarla birlikte siber vakaları takip ederek önlem ve önlemeye yönelik çalışmalar yürüttüklerini aktardı.
Akben, bankacılık dalına yönelik risklerin önlenmesi ve güvenliğinin artırılması maksadıyla yıl boyunca kuruma ulaşan bilgilerin, acilen bankaların SOME gruplarına iletilerek alınan aksiyonlar ve şimdiki durumlar hakkındaki gelişmelerin takip edildiğini ve ilgili kurumlara bahis hakkında geri bildirimler yapıldığını belirterek, “Kamu kurumları ve finans kuruluşlarının siber güvenlik alanındaki iş birliğinin artırılması istikametindeki siyasetler ve bilgi paylaşımını sağlamaya yönelik yaklaşımlar desteklenmeye devam edilecektir.” sözlerini kullandı.
İstanbul Finans Merkezi
Mehmet Ali Akben, BDDK’nın, dünyadaki bankacılık düzenleyici kurumlarının ilerisinde örnek uygulamalara imza atmakta olduğunu ve yurt içinde de birçok stratejik hususta öncü rol oynadığını belirtti.
Global ekonomik sistemin tekrar formlandığı, yeni dengelerin oluşturulduğu bu devirde Türkiye’nin, dünyadaki birçok ülkeye nazaran çok büyük avantajlarının bulunduğunu vurgulayan Akben, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bunlardan biri bölgesel ve global finans merkezi olma konusundaki kararlılığımızdır. Türk bankacılık kesiminin, global bankacılık bölümünün olduğu üzere düzenleme değişikliklerine karşı stratejilerini tekrar belirlemesi, risk idaresini daha da aktifleştirmesi, maliyet idaresine odaklanması, iş modellerini kolaylaştırması ve daha müşteri odaklı iş stratejileri geliştirmesi beklenmektedir. İçinde bulunduğumuz değişim çağında global piyasalarla bütünleşmiş ve milletlerarası alanda hizmet ihraç edebilen bir finans kesiminin oluşmasına katkı sağlanması açısından; İstanbul Finans Merkezi çalışmalarının kararlılıkla sürdürülmesi ehemmiyet arz etmektedir. İstanbul Finans Merkezi’nin tam teşekküllü bir halde faaliyete geçmesi üzere kurumsal ilerlemelerin, önümüzdeki devirde çevresel riskler başta olmak üzere sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacak birçok alanda bankacık otoritesinin gündeminde daha çok yer alacağı açıktır. Bu kapsamda kurumumuz ile bu hususlardaki farkındalığı artırmayı amaçlayan milletlerarası girişimler/ağlar ortasındaki direkt bağlantının faydasına inanmaktayız.”
Akben, çevresel ve toplumsal sürdürülebilirlik alanında son periyotta gözlenen bilgi ve farkındalık artışının ve bilhassa bir kısım bankalar tarafından hayata geçirilen kayda paha uygulamaların Türk bankacılık kesimi açısından ileriye yönelik çok elverişli bir gelişme yeri oluşturduğunu ve bu doğrultuda atılan adımları desteklediklerini belirtti.
BDDK’nın, bugüne kadar olduğu üzere gelecekte de bankacılık bölümünde sağlanan yapısal kazanımları sürdürerek, milletlerarası bankacılık unsurları ile uyumlu biçimde düzenleyici çerçeveyi iyileştiren, sistemin sağlamlığını daha da güçlendiren proaktif çalışmalarını kararlılıkla sürdürmeye devam edeceğini vurgulayan Akben, ülke iktisadının gelişimine, istihdamına katkı sağlayan ve faal kaynak dağılımına aracılık eden tüm finansal kuruluşlara, başta Hazine ve Maliye Bakanlığı olmak üzere ortak amaçlara sahip oldukları paydaşlara, kamu ve özel tüm kurum ve kuruluşlara, büyük özveri ve azim gösteren BDDK çalışanlarına da teşekkür etti.
Sayılarla bankacılık dalı
BDDK’dan yapılan yazılı açıklamanın içerisinde, Türk bankacılık bölümünün gelişimine ait sayılara da yer verildi.
Türk bankacılık dalının BDDK’nın kurulması ve faaliyete geçmesinin akabinde Bankacılık Data Transfer Sistemi’nin (BVTS) devreye alındığı Aralık 2002 prestijiyle 124 bin işçi ve 6 bin 203 şube sayısıyla yaklaşık 213 milyar TL etkin büyüklüğüne sahip olduğu belirtilen açıklamada, Haziran 2020 prestijiyle 54 banka bünyesinde 203 bin 658 işçi, 11 bin 322 şube ve 5,4 trilyon TL faal büyüklüğü ile faaliyet gösterdiği bildirildi.
Açıklamada, bu müddette etkin büyüklüğünün gayri safi yurt içi hasılaya oranı yüzde 59,2’den yüzde 110’a yükselen dalın hala görece düşük olan penetrasyonu nedeniyle büyüme potansiyelini sürdürmeye devam ettiği vurgulandı.
Global belirsizliklere ve olumsuz piyasa şartlarına karşın son bir yıllık periyotta yüzde 26,5 büyüme kaydederek finansal sisteme ve ülke iktisadına olan katkısını sürdürdüğü söz edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Aralık 2002’de 26 milyar TL fiyatında özkaynak, 138 milyar TL fiyatında mevduat hacmi ile 49 milyar TL kredi kullandırmakta olan bankacılık dalı, BDDK’nın memleketler arası standartlardaki kontrol ve düzenleme çerçevesi bünyesinde gerek özkaynak yapısını güçlendirerek, gerek kaynak çeşitliliğini artırarak gerekse etkin yapısını güçlendirerek büyüme ve kredi yaratma kapasitesini artırmıştır. Hakikaten Haziran 2020 prestijiyle bankacılık bölümünün özkaynakları 557,6 milyar TL’ye, mevduat toplamı 3 trilyon 60 milyar TL’ye, kredi hacmi ise 3 trilyon 258 milyar TL’ye ulaşmıştır.
Milletlerarası bankacılık ve risk idaresi standartlarında kaliteli ögelerden oluşan özkaynaklar, kurumumuz tarafından yapılan düzenlemelerin de tesiriyle güçlü bir sermaye yapısı temin etmiştir. Dalın Haziran 2020 prestijiyle sermaye yeterliliği oranı yüzde 19,5, çekirdek sermaye yeterliliği oranı yüzde 15,2 olarak hayli yüksek bir düzeyde gerçekleşmiştir. Birebir vakitte likidite göstergeleri, yabancı para konumu, kaldıraç oranı milletlerarası standartların öngördüğü taban seviyelere nazaran epey olumlu düzeylerde bulunmaktadır. Ayrıyeten bölüm karlılık performansını sağlıklı bir halde sürdürmektedir. Haziran 2020 prestijiyle dalın özkaynak karlılığı yüzde 12,6, etkin karlılığı ise yüzde 1,2 olarak gerçekleşmiştir.”
Gerçek dalın finansmana erişimine ehemmiyet veriliyor
Açıklamada, istikrarlı olarak büyüyen ve birebir vakitte risklerini en gelişmiş yaklaşımlarla yöneten bir bankacılık bölümünün, hem ülke hem de bölge için stratejik bir öncelik olduğu belirtildi.
Paydaşlarla iş birliği içerisinde uyguladıkları mikro ve makro ihtiyatlı önlemler sayesinde, kredi kanallarının açık kalması ve gerçek dala gereksinimi olan kaynağın aktarılmasının sağlandığı bildirilen açıklamada, “Dolayısıyla, gerçek dal şirketlerinin üretim yoluyla büyümeye direkt katkısını sürdürebilmek ismine finansman imkanlarına erişim kolaylığı ehemmiyet verdiğimiz mevzuların başında gelmektedir. Bu açıdan en az bankalar kadar banka dışı finansal kuruluşların da bu misyonun yerine getirilmesinde büyük ehemmiyeti bulunmaktadır. Bu kapsamda banka dışı mali kuruluşların kurumumuzun vazife alanına girmesi ile birlikte daha kurumsal ve şeffaf bir temele kavuşturulması hedeflenmiştir. 2020 Haziran ayı prestijiyle banka dışı finansal kuruluşlarımızın toplam finans kesimi içerisinde; etkin büyüklüğüne nazaran yüzde 2,4, alacaklara nazaran yüzde 3,2, öz kaynaklara nazaran ise yüzde 4,7 oranında hisseye sahip, bu manada da önü açık, gelişimine odaklanılması gereken bir dal olduğu görülmektedir.” sözlerine yer verildi.
AA
Bloomberg HT
