Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) Lideri Tahir Büyükhelvacıgil, dünyadaki talep artışı ve yağlı tohum rekoltesindeki düşüş nedeniyle yağ arzında problem yaşanmaması için “stratejik ham yağ ve yağlı tohum stoku yapılması” davetinde bulundu.
Ayçiçeği hasat döneminin devam ettiği bugünlerde rekolte eksikliğiyle birlikte alım fiyatlarında “normal karşılanamayacak” dalgalanmalar yaşandığını belirten Büyükhelvacıgil, bu duruma tahlil bulunamazsa raf fiyatlarının etkilenmesinin kaçınılmaz hale gelebileceğini söyledi.
Büyükhelvacıgil, besin lojistiğinin zora girdiği yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının birinci günlerinde Ticaret ile Tarım ve Orman bakanlıklarının başarılı bir idare sergilediğine dikkati çekerek, “O günlerde biz alınan önlem ve tedbirlerle tarım ve besin bölümünde birçok ülkede yaşanan, rafların boşalması, stokların bitmesi, üretimin azalması, fiyat artışları üzere problemleri bölüm olarak yaşamadık. Milletimiz de bu kapsamda besine erişim konusunda telaşa düşmedi. Hasat döneminde da tıpkı bütüncül yaklaşım ve hassasiyetle hem stratejik stok yapılması hem de rekolte eksikliğinin tesiriyle olağan dışı seyreden fiyat artışlarının düzenlenmesi konusunda hükümetimizle başarılı tahliller yürütebileceğimize inanıyoruz. Bölüm olarak bu hususta her türlü dayanağı vermeye hazırız” dedi.
“Stok azlığı tüketiciye yansıyor”
İthalata bağımlı bitkisel yağ kesiminin dünya pazarlarındaki üretim rekoltelerinden ve fiyat dalgalanmalarından etkilendiğini söz eden Büyükhelvacıgil, şu değerlendirmede bulundu: “Yerli üretimden eksik kalan yağlı tohum muhtaçlığımızı uzun yıllardır Rusya, Ukrayna ve Balkan ülkeleri ile Karadeniz Havzası’ndan karşılıyoruz. Bu ülkelerdeki sorunlar bölümümüzü de yakından etkiliyor. Örneğin Çin’in artan talebi nedeniyle Ukrayna’da stokların azaldığını ve bunun da önümüzdeki devirde bizi zahmete sokacağını görüyoruz. En çok ayçiçeği çekirdeği ve yağı ithal ettiğimiz Rusya’nın salgınla birlikte nisan ayında ihracatı kapatmasıyla büyük sorun yaşadık. Lakin evvelki yıllardaki uygulamamızdan ötürü stok periyodumuzun olması her şeye karşın bu süreci sorunsuz atlatmamıza yardımcı oldu. Ülke bazında ithalat bilgileri incelendiğinde en fazla ithalat yapılan ülkeler ortasında birinci sırada yer alan Rusya’dan yapılan ithalatta buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği öne çıkıyor. Rusya şayet pandemiden ötürü yeni bir ihracat kısıtlaması getirirse güç durumda kalırız. Ülkeler doğal olarak evvel kendi muhtaçlıklarını teminata alıyor, kalanını ihraç ediyor. Besin arzının güvenliği pandeminin direkt ve dolaylı tesirleriyle daha da değer kazandı. Bu bahiste acil tedbir alarak, yağlı tohum ve türevlerinde ‘stratejik stok’ oluşturulması gerekiyor. Stok azaldığında, ham husus aldığımız Rusya, Bulgaristan, Ukrayna üzere ülkelerde fiyatlar yükseliyor. Stok azlığı fiyat artışı olarak tüketiciye de yansıyor.”
“En çok ithal edilen eserler arasında”
Türkiye’nin yaklaşık 2,7-3 milyon tonluk yağlı tohum muhtaçlığı bulunduğu bilgisini veren Büyükhelvacıgil, buna rağmen son yıllarda 1,3-1,5 milyon ton yerli üretim kelam konusu olduğunu bildirdi.
Büyükhelvacıgil, şöyle devam etti: “Şu an devam eden hasat döneminde iklim değişikliğinin tesiri, ekili toprakların azlığı ve pandeminin de dolaylı tesirleri nedeniyle rekoltede düşüş yaşanıyor. Bizim üretimimiz muhtaçlığımızı karşılamıyor. Bu yılın 6 aylık devrinde dış ticaret dataları dallara nazaran incelendiğinde, geçen yılın birebir periyoduna nazaran bitkisel yağ kesiminin ithalatın en çok arttığı kesim olduğunu görüyoruz. Ham ayçiçeği yağı, buğday ve soya fasulyesi ile birlikte 6 aylık devirde en çok ithal edilen eserler ortasında yer alıyor. Dünyada ayçiçeği yağına talep yükseldi. Soya fiyatları çok arttı.”
“Sürprizle karşılaşmamalıyız”
Büyükhelvacıgil, yağlı tohumda taban fiyatının açıklanmasının bölüm ismine iyi bir uygulama olduğunu belirterek, bu yıl yaşanan duruma ait şunları kaydetti: “Tarım ve Orman Bakanımız Bekir Pakdemirli geçen yıl ayçiçeği tohumu taban fiyatını ton başına 2 bin 500 lira olarak açıklayarak, kesimimiz açısından öngörülebilirlik sağlamıştı. Çiftçimiz de böylelikle para kazanarak işlerini devam ettirme fırsatı bulmuştu. Cüzi bir kısmı eserini devletin açıkladığı fiyatın altında sattı lakin bu piyasayı rahatsız edecek boyutta değildi. Gönül isterdi ki bu yıl da fiyat açıklansın lakin olmadı. Ayçiçeği hasadının tüm süratiyle devam ettiği bugünlerde Karadeniz Havzası’ndaki ülkelerde ve ülkemizde yaşanan rekolte eksikliğinin tesiriyle alım fiyatlarında olağan kabul edilemeyecek dalgalanmalar yaşanıyor. Örneğin Çukurova’da 2 bin 950-3 bin 100 lira ile başlayan alımların, İç Anadolu ve Trakya’da 3 bin 600 lirayı geçtiğini görüyoruz. Ülkemizin üç farklı bölgesinde bir ay üzere çok kısa vakit diliminde böylesine fiyat farklılığı gerek sanayicimizde gerekse çiftçilerimizde farklı mağduriyetlere sebep olur. Bizim en temel noktamız, eserde ve fiyatta istikrar ve öngörülebilirliktir. Dış piyasada da kur baskısının da ortalarında bulunduğu birtakım etkenler yüzünden ummadığımız bir fiyatla karşı karşıyayız. Yağ, mutfaklarımızın vazgeçilmezi ve temel besin unsurlarımızdan biri olduğu için ‘olmazsa olmaz’ pozisyondadır. Tarım ve Orman Bakanlığımız ile Ticaret Bakanlığımızın piyasaları yakından takip ettiklerini biliyoruz. Bu çerçevede önümüzdeki süreçte halkımızın üstteki aksiliklerden etkilenmemeleri için tekliflerimizi bakanlıklarımızla paylaşıyoruz.”
Bloomberg HT
