Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), ABD’nin, İran ile milletlerarası güçler ortasındaki nükleer muahedede yer alan “anlaşmaya uyulmaması halinde yaptırımların geri getirilmesini” öngören mekanizmayı (snap back) devreye sokma talebini geri çevirdi.
Kurulun süreksiz başkanlığını yürüten Endonezya’nın BM Daimi Temsilcisi Triansyah Djani, Rusya ve Çin’in mevzu hakkında Kurul üyelerinin görüşlerinin açıklanması talebi üzerine yaptığı açıklamada, 15 üyeli Kurulda yer alan Dominik Cumhuriyeti dışındaki ülkelerin, ABD’nin 2015’te imzalanan nükleer muahededen çekilmiş olması sebebiyle bu türlü bir mekanizmayı işletmesinin yasa dışı olacağı istikametinde görüş bildirdiğini belirtti.
Büyükelçi Djani, Kurulun telekonferans formülüyle “Orta Doğu” bahisli toplantıda yaptığı konuşmada, “Üye ülkelerle yapılan görüşmeler ve ülke temsilcilerinin ilettiği mektuplar, Kurul üyelerinin birinin sıkıntı hakkında makul bir görüşü olduğu, başka üyelerin ise bu görüşe katılmadığını göstermektedir.” dedi.
Kurul üyeleri ortasında yaptırım düzeneğinin devreye sokulması konusunda uzlaşma bulunmadığını vurgulayan Djani, “Bu yüzden Başkan’ın bu tarafta bir adım atma yetkisi yok.” tabirini kullandı.
– ABD’nin “kalıcı silah ambargosu” önerisi
ABD, daha evvel 18 Ekim’de müddeti dolacak İran’a yönelik silah ambargosunun, BMGK tersine karar verene dek sürdürülmesini öngören bir karar taslağını Kurula sunmuştu.
Rusya ve Çin Dışişleri Bakanları, BM Genel Sekteri Antonio Guterres’e ve BMGK’ye yazdıkları mektuplarda, teklife yönelik itirazlarını sunmuş, Kurulun bu türlü bir karar alması halinde veto yetkisine sahip daimi üyeler olarak veto edecekleri sinyalini vermişti.
ABD ise kararın veto edilmesi halinde İran ile memleketler arası güçler ortasında 2015’te imzalanan nükleer muahedede öngörülen acil yaptırımları devreye sokacağını belirtmişti.
Nükleer mutabakatın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD’nin mutabakattan çekildiğini hatırlatarak, kelam konusu yaptırım düzeneğini işletme imkanından mahrum olduğuna işaret ediyor.
BMGK’de 21 Ağustos’ta oylanan tasarıya, 15 üye ülkeden sadece ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu vermişti.
BMGK, 2010 yılında aldığı kararla, İran’ın nükleer programıyla ilgili tartışmalar nedeniyle ülkenin büyük çaplı silah sistemleri satın almasını yasaklamıştı. Öncesinde ise ülkenin silah ihracatına ambargo getirilmişti.
İran ile milletlerarası güçler ortasında 2015’te imzalanan nükleer muahedede silah ambargosunun 18 Ekim 2020’de kaldırılmasını öngören bir karar bulunuyordu.
ABD, 2018’de nükleer antlaşmadan çekildiğini açıklamıştı.
Bloomberg HT
