Sanayi ve dijital dönüşümle tüketici alışkanlıkları, eser ve hizmetler başta olmak üzere tüm bedel zincirleri değişmekte. Milletlerarası cephede bu dönüşümle rekabetin kuralları tekrar yazılırken, imalat endüstriden, bilime, eğitimden, işgücü piyasasına ve tüm kesimlerde birçok stratejik fırsatlar sunuluyor. Bu dönüşümün özünde ise yazılım dalı yatıyor. Bugün cep telefonumuzdan gönderdiğimiz iletisinde, banka ATM aygıtından yaptığımız bir sürecin de, online toplantılardan, elektronik ticarete yaptığımız her işin gerçekleşmesinde yazılım var.
Dijital dönüşümün temelini oluşturan yazılım dalının şekillendirdiği dijital eser ve hizmetler pazarı, dünya genelinde 2 trilyon dolar büyüklüğe yaklaştı. Etkilediği piyasa kıymetinin ise bu sayının 8 ile 10 katı büyüklükte olduğu iddia ediliyor. 2019 yılında 565 milyar dolar ekonomik büyüklüğe ulaşan küresel yazılım dalının gelecek beş yılda yüzde 5 büyümesi beklenmekte. Yazılım dalı sadece bahsedilen büyüklüğü ile değil iktisatta yarattığı zincirleme tesir ile de stratejik bir bölüm pozisyonunda. Lakin Türk yazılım dalı küresel yazılım liginden istediği hissesi şimdi alabilmiş değil. İhracatımızın yalnızca yüzde 0.5’i bilişim kesiminin alt kümesi olarak yazılım bölümünden geliyor. Gelişmekte olan öteki ülkeleri incelediğimizde yüzde 2 ile 3 düzeylerine ulaştıklarını görüyoruz.
Yüzde 1’lik hisse 13 milyar dolar gelir sağlıyor
Genç nüfusu ve Avrupa’ya coğrafik yakınlığıyla Türkiye artan bilişim pazarından en fazla faydalanabilecek ülkelerden biri.
Yabancı lisan probleminin çözülmesi, bölüme ödeme, vergilendirme üzere takviyelerin verilmesi, işgücü yetkinliklerinin artırılmasını sağlayacak eğitim altyapının kurulması, teknokent dayanaklarının sürdürülebilir kılınması durumunda bu pazardan alınabilecek her yüzde 1’lik hisse için binlerce kişilik ek istihdam ve dolaylı tesirleri ile 9 ile 13 milyar dolarlık toplam gelir elde etmek mümkün olacak. Ayrıyeten yerli yetkinlikleri artırarak global yazılım dalı açısından Türkiye’nin cazibe merkezi olması istikametinde çalışmaların yapılması gerekmekte. Kamunun bilhassa yazılım kesimine dair stratejileri belirliyor olması gerek.
2023’de teknoloji yatırımları içinde dijital dönüşüm yatırımlarının hissesinin yüzde 53’e ulaşması bekleniyor
İş dünyasının çatı örgütü TÜSİAD ile Deloitte’un ortak hazırladığı Yazılım Dal Raporu’nda dijital dönüşüm hizmetlerine dünya çapında yapılan harcamaların 2023’te 2,3 trilyon dolara ulaşacağı varsayım edilmekte. Bu harcamaların 2019 ile 2023 devri boyunca istikrarlı bir formda artması ve beş yıllık bileşik yıllık büyüme oranının yüzde 17,1 olması beklenmekte. 2023’te dünya çapındaki toplam teknoloji yatırımı içinde dijital dönüşüm yatırımlarının yüzde 53’e ulaşması ile kıymetli bir dönüm noktasına yaklaşılması bilinmekte. International Veri Corporation (IDC) raporlarına nazaran dijital dönüşüm teknolojisi yatırımlarının toplamının önümüzdeki dört yıl içinde 7,5 trilyon dolardan fazla olacağı öngörülmekte. Amerika Birleşik Devletleri, dünya genelindeki toplamın üçte birini karşılayarak dijital dönüşüm harcamaları ile en büyük pazar pozisyonundadır.
Yazılım bölümü stratejik kesim olarak konumlandırılmalı
Raporda ayrıyeten böylesine katma bedele sahip dalın Türkiye’de gelişimini destekleyecek teklif başlıkları, eser geliştirme takviyeleri, dijital vergilerin azaltılması, bölümün stratejik dal kapsamına alınıp özel takviyelerin verilmesi gerekliliği yer almakta.
Yayınlarımda görüşlerini aldığım dal temsilcileri, Hazine ve Maliye Bakanlığının, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlıklarının kesime yatırım takviyesinde bulunmalarının kuşkusuz dalın yüzünü değiştirebileceğini lisana getiriyor. Ayrıyeten uzun vadeli finansman kaynaklarının yazılım geliştiren firmalara sağlanıyor olması gerekliliği de vurgulanıyor.
302 milyar dolarlık pazar büyüklüğü ve yüzde 53’lük pazar hissesi ile yazılım kesiminde liderliğini koruyan ABD, 2019 yılında bu kesimde 3 milyon kişiyi istihdam etmiş ve kesimdeki ihracatı 37 milyar dolarlık hacme ulaşmıştır. ABD şirketlerinin dünyanın yazılım pazarlarına liderlik edebilmesinde ve istikrarlı denizaşırı pazar hissesiyle neredeyse tüm pazar segmentlerinde rekabet edebilmesinde ABD’nin güçlü fikir hakları maddelerinin ve yaptırımlarının tesiri büyüktür. ABD’nin yazılım dalında başkan firmalar geliştirdiği, dünyadaki birinci ve en büyük kümelenme olan silikon vadisi de bu yasal düzenlemelerden faydalanmaktadır.
Türkiye’nin katma kıymetli eser ve hizmet geliştirmesinde, lokomotif vazifesi görecek olan yazılım kesimi kamu tarafından stratejik kesim ilan edilip yol haritası çizilmeli. Dijital dönüşüm değişen pazar ve iş dünyası ihtiyaçlarını karşılamak için insan, iş süreçleri ve teknoloji alanında bütüncül bir dönüşümdür.
Bloomberg HT
