Güç alanında düzenlemeler içeren Elektrik Piyasası Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Konseyinde kabul edilerek, maddeleşti.
Kanunla maden arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, birleştirilmesi, müddetlerinin uzatılması, zaman ve intikalleri ile etrafla ahenk bedeli iadelerine ait müracaatlar dışında, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir evrak aranılması zaruriliği kaldırılacak.
Maden Kanunu’na nazaran ruhsat bedelinin tamamının ocak ayının sonuna kadar yatırılmaması halinde, her ay için farklı başka yüzde 4 gecikme artırımı uygulanacak ve bu sayı haziran sonuna kadar ruhsat bedeli olarak yatırılacak, aksi halde ruhsat iptal edilecek.
Ruhsatların mühlet uzatım taleplerinde, ruhsat müddetinin bitiş tarihinden en geç 12 ay öncesinde talepte bulunma kuralı getiriliyor. Bu yükümlülüğe uymayan ruhsat sahiplerine 100 bin lira idari para cezası uygulanacak, ruhsat müddetinin bitiş tarihinden en geç 6 ay öncesine kadar da belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen ruhsat sahiplerinin talepleri reddedilerek ruhsatları müddet sonunda iptal edilecek ve ilgili saha ihale yoluyla ruhsatlandırılacak. Rödövans kontratıyla çalışılan ruhsat alanlarında, devralanın konseyi işletme kapasitesi yahut şerh edilen kontrattaki kapasiteyi aşmayacağı istikametinde vereceği taahhüde istinaden, ilgili alan için tanınan tüm muafiyetler ve madencilik faaliyetleri kapsamında alınan bütün müsaadeler, devredilen ruhsatlarda da motamot korunacak.
Maden Kanunu kapsamında işletme müsaadesi yahut Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce müsaade verilmiş rödovans kontratı olmaksızın işletme müsaadesi alanı dışındaki mücavir alanlara yirmi metreye kadar taşmalar hariç olmak üzere, maden ocağı açılması, maden üretilmesi yahut faaliyetleri durdurulmuş maden alanlarında üretim faaliyetlerinin durdurulmasına sebep olan durumların düzeltilmesi yahut işletme güvenliğine yönelik faaliyetlerin dışında üretim faaliyetinde bulunulması fiillerini işleyenlere 3 yıldan 5 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezası verilecek.
“Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası” geliyor
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) tarifi eklenecek. OTSP, doğal gaz sisteminden yararlanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme süreçlerinin yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fizikî teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Güç Piyasası Düzenleme Konseyi (EPDK) tarafından belirlenen öteki doğal gaz piyasası süreçlerinin gerçekleştirildiği, EPDK’nin düzenlediği piyasayı kapsayacak.
Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle doğal gaz piyasa derinliğinin daha da artacağı düşünüldüğünden, yükümlülüğünü yerine getirmeyen/getiremeyen lisans sahiplerinin olması durumunda sistem işleyişinin aksamaması için Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “son kaynak tedariki” tarifi eklenerek, yeni bir düzenek geliştirilecek.
Doğal gaz kullanımının ülke genelinde yaygınlaştırılmasına kolaylık
Üretilen doğal gazın, iletim şebekesi vasıtasıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığına EPDK’nın karar vermesi ve üretim yapan toptan satış şirketinin kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla üretim şirketi tarafından dağıtım şebekesine irtibat yapılarak üretilen doğal gaz, dağıtım şirketince satın alınacak. EPDK, gerekli hallerde bu kapsamda satın alınacak doğal gaz bedelini belirleyecek.
LNG ihracatı yapmak isteyen hukuksal bireyler, ihracat lisanslarına kaydedilmesi ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları koşuluyla, LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecek.
Dağıtım şirketleri, boru çizgilerinin ulaşmadığı bölgelerde LNG yahut CNG ile besleme sistemiyle doğal gaz dağıtımı yapabilecek.
Dağıtım şirketleri, LNG yahut CNG tesis yatırımlarını kendileri yapabilecekleri üzere bu faaliyetleri hizmet alımı yoluyla da gerçekleştirebilecek lakin LNG ve CNG’nin direkt satışında bulunamayacak.
Acil durum yahut zorlayan hallerde mevcut iletim ve dağıtım şebekeleri, LNG yahut CNG ile beslenebilecek. LNG ve CNG faaliyeti gerçekleştiren lisans sahipleri, acil durum ve zorlayıcı hallerde iletim ve dağıtım şirketlerinin taleplerini karşılamakla yükümlü olacak.
Yapı kayıt dokümanı alan yapının bulunduğu bölgenin, uygulama imar planı olmaması yahut uygulama imar planı olmakla birlikte yolların imar mevzuatına uygun açılmaması halinde; ilgili belediyenin meclis kararı alarak bu bölgelerde yapılacak şebekelerin üretim tarihinden itibaren 10 yıl içinde deplase edilmesi gerektiğinde, yatırımın deplase edilen kısmıyla ilgili tüm maliyetleri listeleneceğini taahhüt etmesi kaidesiyle doğal gaz dağıtım şirketleri tarafından bu bölgelere şebeke yatırımı yapılabilecek.
Doğal gaz dağıtım şirketlerinin dağıtım bölgelerine ek edilecek yeni genişleme bölgelerinde yerleşim yeri belediyesince doğal gaz dağıtım şirketine yatırım yapılması talebinde bulunulması halinde; ilgili dağıtım şirketinden teminat, denetimlik hizmet bedeli, kaplama bedeli, zemin/alan tahrip bedeli, hafriyat döküm bedeli ve gibisi isimlerle rastgele bir bedel alınmayacak ve altyapı hafriyat alanının üst kaplamaları ilgili belediyece bedelsiz yapılacak.
EPDK, bir tüketiciye mukavele mühleti içinde doğal gazı tedarik etmekte olan şirketlerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi yahut organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucunda temerrüde düşmesi üzere nedenlerle doğal gaz tedarik edilemeyen yahut hür tüketici olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan tüketicilere gaz arzı sağlamak için bir yahut birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebilecek.
Cumhurbaşkanı kararıyla başka birer şirket kurulabilecek
Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı iştirakleri tarafından yurt dışında kurulan, bilhassa petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet gösteren şirketlerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde kelam konusu şirketlerin ortaklarınca; işletme bahisleri, ticaret unvanları, sermayeleri ve iştirak hisseleri tıpkı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla farklı birer şirket kurulabilmesine imkan sağlanacak.
Bu şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeye karşıt olmayan kararlarına nazaran, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanacak temel mukavelelerinin tescil ve ilanıyla faaliyete geçecek.
Kurulan şirketler faaliyete geçmelerinin akabinde en geç 6 ay içinde yurt dışındaki şirketlerle yapacakları protokollerle yurt dışındaki şirketlerin her türlü haklarını, alacaklarını, yükümlülüklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve taşıtlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, memleketler arası kuruluşlar ve şirketler nezdindeki paylarını ve iştiraklerini, mukavelelerini ve kredi mutabakatlarını, araçlarını, gereçlerini ve gereçlerini, yazılımlarını ve donanımlarını, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıtlarını ve öbür dokümanlarını, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, kelam konusu düzenlemenin yürürlüğünden evvelki borçlarını ve işçisini devralabilecek.
Periyot süreçlerinin tamamlanmasıyla yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’deki şubeleri talep üzerine tasfiyesiz terkin olunacak. Bu dönemlere ait bütün periyot, temlik ve intikal süreçleri ile bu süreçlerden doğan yararlar ve bu süreçlerle ilgili olarak düzenlenecek her türlü kontrat, protokol ve kağıtlar damga vergisi dahil her türlü vergi, fotoğraf, harç ve gibisi mali yükümlülüklerden istisna tutulacak.
Bu dönem süreçlerine ve protokollere ait olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı yetkili olacak. İlgili mevzuatta yurt dışındaki şirketlere yapılan atıflar, dönem süreçlerinin tamamlanmasının akabinde ilgisine nazaran Türkiye’de kurulan şirketlere yapılmış sayılacak.
Düzenleme kapsamındaki dönemler katma paha vergisinden istisna tutulacak. Bu kapsamda yapılan süreçler için yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla giderilemeyen vergiler iade edilmeyecek.
Bu şirketler hakkında; Harcırah Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet İhale Kanunu, ceza ve ihalelerden yasaklanma kararları hariç Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kontratları Kanunu, Türk Ticaret Kanunu’nun kuruluşa ve tescile, birebir ve nakdi sermaye konulmasına, sermaye ve yasal yedek akçelerle ilgili olarak zaten sona ermeye ait kararları, 233, 399, 527 ve 631 sayılı KHK ile kamu kurum ve kuruluşlarına işçi alınmasına dair ilgili mevzuat kararları uygulanmayacak.
Lakin TBMM kontrolüne ait, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un, “genel görüşmeye tabi olan kuruluşlar” başlıklı unsurunun kararları uygulanacak. Kurulan şirketlerde İş Kanunu’na tabi işçi istihdam edilecek.
Kurulan şirketlerin; iştirak yapısını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmasına yahut bir şirkete yüzde 50’den fazla payla ortak olmasına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Türkiye güç piyasasını olumsuz etkileyen kış aylarında doğal gaz kaynaklı yaşanması olası kesinti ve kısıntıların bertaraf edilebilmesi, sistem ve arz güvenliğinin sağlanabilmesi için BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’nun dışında tutulacak.
TPAO’nun, denizlerde belli faaliyetleri açısından mal ve hizmet alımı ile üretim işlerini rastgele bir mali limit gözetmeksizin, Kamu İhale Kanunu kapsamında yapabilmesine ait tanınan istisna karar, BOTAŞ ve bu şirketlerin bağlı iştirakleri ile yurt dışında kurdukları şirketlerin; petrol ve doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerini de kapsayacak halde tekrar düzenlenecek. Kelam konusu istisna, karadaki faaliyetleri de kapsayacak.
Bloomberg HT
