Ekonomik aktivitenin canlandırılması için açıklanan kredi paketlerinde öne çıkan kamu bankalarının bütçenin finansmanındaki yükünde de yükseliş ivmesi dikkat çekiyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı iç borç stokunu elinde tutanların dağılımına ait datalara nazaran kamu bankalarının iç borçlanmadaki hissesi bu yılın Nisan ayında yüzde 36,4 ile rekor düzeye yükseldi.
Salgına karşı uygulanan mali genişlemenin tesiriyle kamunun borçlanma muhtaçlığı artarken 2020 yılının ortalarında kamu bankalarının iç borçlanmadaki hissesi da yükselişe geçmişti. 2019 yılının sonunda Hazine’nin gerçekleştirdiği iç borçlanmada kamunun hissesi yüzde 25,6 olurken, 2020 Temmuz ayında bu oran yüzde 30’un üzerine çıktı.
O devirden bu yana da kamu bankalarının iç borçlanmadaki hissesinde sistemli artış kaydedildi. Kamu bankalarının borçlanmadaki hissesi 2017 yılında yüzde 18’in altına kadar gerilemişti.
Yabancı ilgisinin düşük olması kamunun hissesini artırıyor
Raporunda kelam konusu gelişmeye dikkat çeken Haluk Bürümcekçi, yabancıların ve özel bankaların ilgisizliği üzere ögeler hasebiyle kamu bankalarının iç borçlanmadaki yükünün arttığına dikkat çekti.
Bürümcekçi mevzuyla ilgili değerlendirmesinde şu tabirleri kullandı: “Türkiye’nin risk priminin son devirde bariz yükselmesi sonrası Hazine’nin Ocak ayından beri dış borçlanma piyasasına çıkamaması ile iç borçlanma üzerinde artacak baskının, bütçe finansman muhtaçlığını azaltacak istikamette ilerlemeler sağlanması ile dengelendiği görülmüştü. Bu süreçte dolaylı vergilerin güçlü
iç talepten olumlu etkilenmesi, vergi tekrar yapılandırmasından elde edilen gelirler ve faiz dışı harcamalarda frene basılması ile Hazine’nin net iç borçlanması geçen yıl birinci dört ayındaki 97,5 milyar TL seviyesinden bu yıl tıpkı periyotta 36,0 milyar TL’ye gerilemiş durumda. Tekrar de, TL cinsi tahvillere yabancı ilgisinin tarihi düşük düzeylerde seyri, TCMB’nin APİ portföyünü küçültüyor olması, pandemi takviyelerinin tekrar uzatılması ile İş-Kur’un alım gücünün daha da azalacak olması ve özel bankaların piyasa yapıcılığı yükümlülüğü dışında alımlara isteksizliği üzere gelişmeler, Hazine’yi borçlanma amacını
yerine getirmek için kamu bankalarına daha fazla yüklenmek durumunda bırakıyor.”
Kamu bankalarının bilançolarında baskı yaratması bekleniyor
Bürümcekçi değerlendirmesinde mevcut durumda iç borç stokunun yüzde 36,4 oran ile açık orta tarihteki en yüksek kısmını taşıyan kamu bankaları açısından bu durumun bilanço idaresini zorlaştırdığına dikkat çekti.
Kelam konusu durum Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu’nun bilgilerine de yansıdı. Birinci çeyrekte bankacılık dalının net kârı yıllık yüzde 4,3’lük artışla 16 milyar TL’ye yükselirken, kamu mevduat bankalarının net kârı bu periyotta yüzde 63,8 oranında düşüşle 4,4 milyar TL’den 1,6 milyar TL’ye geriledi.
Bloomberg HT
