Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Kandilli’deki Bölgesel Sarsıntı ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi’nde düzenlenen basın toplantısında, sunum eşliğinde İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen sarsıntısı kıymetlendirdi.
Özener, Saat 14.51’de Ege Denizi’nde Seferihisar- Doğanbey açıklarında kendi tespitlerine nazaran moment büyüklüğü 6,9 olan bir sarsıntı meydana geldiğini lisana getiren Özener, sarsıntının derinliğinin yaklaşık 10-12 kilometre civarında olduğunu, sığ bir zelzele yaşandığını kaydetti.
Prof. Dr. Haluk Özener, zelzelede hayatını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı dileyerek, “İlk izlenimlere nazaran yaklaşık 30-40 kilometrelik bir fayın kırıldığı bizim tarafımızdan tespit edildi. Yaklaşık 1,2 metrelik bir atımdan bahsediyoruz. Yaklaşık 1,2 metrelik bir yer değiştirme var. Olağan faylanma zelzelesi. Zelzeleden 1,5 saat sonrasına kadar büyüklükleri 2,8 ile 4,9 olan 21 zelzele kaydettik merkezimizde. Artçıların bir hafta 15 güne kadar sürmesi bekleniyor. Doğal prensip olarak da bir derece altına kadar yaklaşık 5,8-6 civarına kadar artçılar bekleyebiliriz.” diye konuştu.
Zelzelenin yaşandığı Ege Bölgesi’nin sismik olarak epeyce aktif bir bölge olduğunu, ana karada ve denizde ağır bir zelzele aktivitesinin yaşandığını anlatan Özener, 1912’den beri büyüklüğü 6,5’in üstünde zelzele olduğunu, en son Ege Denizi’nde 2017’de Bordum’da 6,6 büyüklüğünde sarsıntı yaşandığını hatırlattı.
“Bugünkü sarsıntıda de tsunami meydana geldi”
Özener, zelzelenin yaşandığı yerde sarsıntı aktivitesinin ağır olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti:
“2017 Bodrum Gökova Körfezi zelzelesinden sonra da tsunami meydana gelmişti. Çok alışık değiliz ülkemizde. O da küçük bir tsunamiydi. Bugün de tsunami meydana geldi. Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Ege, Akdeniz, Karadeniz ve irtibatlı denizlerde tsunami ikaz merkezi servis sağlayıcısı. Arkadaşlarım zelzele olduktan 9 dakika sonra tüm üye ülkelere ve ülkemizde Afet ve Acil Durum Başkanlığına tsunami ikaz iletisini göndermiştir.”
Tsunaminin akabinde dalga yüksekliklerinin hesaplanabildiğini, bu istikamette yaptıkları çalışmalarda 30-60 santimetrelik bir tsunami dalgalarının meydana gelebileceğinin öngörüldüğünü anlatan Özener, kıyı bölgelerindeki vatandaşların denizde meydana gelen sarsıntının akabinde merakla bakmak yerine mümkün olduğu kadar en süratli müddette, hızla kıyıdan uzaklaşmaları, yüksek yerlere çıkıp inançlı bölgelere geçmeleri gerektiğini söyledi.
Ege Denizi’nde bu büyüklükte bir sarsıntı yaşanması mümkünlüğünün her vakit olduğunu belirten Özener, “İzmir bölgesinde, Ege Bölgesi’nde, denizde birçok fay bulunmakta ve bu faylar her vakit 6’nın üzerinde sarsıntı üretebilecek potansiyele sahip.” dedi.
Prof. Dr. Özener, Ege Bölgesi’nde karada da birçok fay bulunduğunu, bunların da sarsıntı üretebilme özelliği olduğunu lisana getirerek, 2017’deki 6,6 büyüklüğündeki Bodrum-Kos sarsıntısından sonra büyüklüğü 1’den başlayan 5,5’lara varan 10 bin civarında artçı sarsıntı yaşandığını, vatandaşlara da bu noktada teyakkuzda olmalarını tavsiye ettiklerini kaydetti.
Özener, vatandaşları hasarlı binalara girmemeleri konusunda uyardı
Prof. Dr. Haluk Özener, bu büyüklükte bir sarsıntının yaklaşık bir derece altına kadar yani 5,8-5,9 büyüklüğüne kadar artçı sarsıntıların yaşanmasının olağan bir durum olduğunu belirterek, AFAD’ın ikazlarına bakarak vatandaşları hasarlı binalara girmemeleri konusunda uyardı.
Zelzeleyle ilgili kurumların farklı büyüklüklük vermesinin doğal olduğunu lisana getiren Özener, “Kullanmış oldukları fay modelidir, derinlik yapısıdır. Farklı farklı parametreler kullanıyoruz. 0,1-0,2’lik farklar çok olağandır. Kıymetli olan yerini ve yaklaşık büyüklüğünü bilmek. Bu sarsıntının şiddeti de merkez üssü civarında 7 büyüklüğünde bir sarsıntıdır.” değerlendirmesini yaptı.
Zelzeleden 9 dakika sonra tsunami ihtar bildirisi, 3 saat boyunca artçı sarsıntıları takip edip gelişmelere nazaran “Tsunami tehlikesi geçmiştir.” diye yeni bir ikaz bildirisi verdiklerini anlatan Özener, bu çeşit zelzelelerde kıyılardan uzak durmanın değerini vurguladı.
Prof. Dr. Haluk Özener, toplumsal medyada zelzelenin evvelden varsayım edildiği tarafında tezler bulunduğunun sorulması üzerine, “Biz bilim insanları bunu spekülatif olarak kıymetlendiriyoruz. Şu ana kadar bilimsel olarak ispatlanmış sarsıntıları evvelden belirleme, bilme ve iddia etme tekniği bulunmamakta.” dedi.
“İkisi çok farklı fay hatları”
“İzmir zelzelesi sonrasında İstanbul bölgesindeki fay çizgilerinde bir hareketlilik gözlendi mi?” sorusuna Özener, “Yok, ikisi çok farklı fay sınırları. Biri Ege açılma rejiminden, biri Kuzey Anadolu fayının kuzey kolundan. Çok farklı yapılar. Hem coğrafya hem faylar ve tektonik yapı farklı. İkisi birbirinden bağımsız.” cevabını verdi.
Özener, çok yakın fayların birbirine gerilim transfer etmesinin mümkün olduğunu, hangi fayın hangisini tetikleyebileceği konusunda bilimsel olarak şu an bir şey söylemenin mümkün olmadığını, önemli araştırma yapmak gerektiğini tabir etti.
Prof. Dr. Özener, şu ana kadar en büyüğü 4,9 büyüklüğünde 35 artçı sarsıntı kaydettiklerini kelamlarına ekledi.
“Artçı sarsıntılara karşı dikkat etmekte yarar var”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Bölgesel Sarsıntı ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi Müdürü Dr. Doğan Kalafat da zelzelenin artçılarının uzun bir mühlet devam edeceğini belirterek, vakit içerisinde sıklıkları ve büyüklüklerinin azalacağını söyledi. Kalafat, birinci 3-4 saat önemli boyutta değerli artçılar yaşanabileceği için vatandaşların önlemli olması, hasarlı yapılardan kaçınması gerektiğini lisana getirdi.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ali Pınar ise son yüzyılda bölgede 6’dan büyük 22 zelzele yaşandığını, bölgenin epeyce faal olduğunu ve çok sayıda fay sınırı bulunduğunu kaydetti.
Bölgede bugünkü sarsıntıdan sonra kırılan fayın etrafında da gerilme artışı olduğunu belirten Pınar, “Dolayısıyla bölgede çok sayıda irili, ufaklı faylar olduğu için bilhassa komşu faylarda da aşikâr bir mühlet gerilme artışına sebep olup oralarda da artçı zelzeleler olabilir. O yüzden bu olasılıklara da dikkat etmekte yarar var.” sözlerini kullandı.
Bloomberg HT
