Global iktisadın en güçlü kurumlarından ABD Hazine Bakanlığı, Milletlerarası Para Fonu (IMF), Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) liderlik eden bayanlar dünya iktisadına taraf veriyor.
Toplumsal farkındalığın artmasıyla siyaset, iktisat, sanat, spor ve eğitim üzere birçok alanda muvaffakiyetten muvaffakiyete koşan bayanlar, üstlendikleri liderlik vazifeleriyle siyasetin yanı sıra global ekonomiyi de şekillendiriyor.
Global iktisat ve finansın önde gelen kurumlarında bayanların ayak sesleri artık daha fazla duyuluyor. Uzun yıllardır erkek egemenliğinin hakim olduğu global iktisadın idaresinde istikrarlar, bayan önderlerin sayısının artmasıyla değişim gösteriyor.
Halihazırda dünya iktisadının en güçlü 4 konumunda da bayanlar bulunuyor. Global iktisat ve finansa istikamet veren kurumlardan ABD Hazine Bakanlığı, IMF, AMB ve DTÖ’ye bayanlar liderlik ediyor.
Dünyanın en büyük iktisadını yönetiyor
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, ülke tarihinde bu vazifeye gelen birinci bayan olurken, daha evvel ABD Merkez Bankası’na da (Fed) başkanlık eden deneyimli ekonomistin her açıklaması piyasalarda geniş yankı buluyor.
Hazine Bakanlığı’nın yanı sıra Fed’in birinci bayan lideri olma unvanını da taşıyan Yellen, 2014-2018 periyodunda yönettiği Banka’nın en başarılı önderlerinden biri olarak da anılıyor.
Yellen’ın 4 yıl süren Fed Başkanlığı devrinde bilhassa istihdam alanında çok iyi iş çıkardığını düşünen ekonomistler, Banka’nın birinci bayan liderinin başarılı bir miras bıraktığı konusunda da hemfikir.
ABD iktisadının 2007-2009 finansal krizinin tesirlerinden kurtulmaya çalıştığı bir devirde Fed’in dümenine geçen Yellen’ın uyguladığı kademeli sıkılaştırma siyasetinin yalnızca iş gücü piyasasını değil, büyümeyi de güçlendirdiği belirtiliyor.
Fed’in 104 yıllık tarihindeki en başarılı liderlerden biri olarak hatırlanan Yellen’ın ikinci kere lider olarak atanmaması o devirde birçok kesimde hayal kırıklığına neden olurken, tecrübeli ekonomistin isminin Joe Biden idaresinde Hazine Bakanı olarak geçmesi ise memnuniyetle karşılandı.
Yellen, 2010-2014’te Fed Lider Yardımcılığı ve Bill Clinton periyodunda Beyaz Saray Ekonomik İstişare Kurulu Başkanlığı ile Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nde profesörlük yapmıştı.
Biden’ın lider seçilmesiyle bu yıl dünyanın en büyük iktisadının başına geçen Yellen’ın açıklamaları ve attığı adımlar, ABD’nin yanı sıra global finans topluluğunda da yakından takip ediliyor.
Euro Bölgesi’nin para siyasetini şekillendiriyor
AMB’nin birinci bayan Lideri Christine Lagarde da Euro Bölgesi’nde uygulanacak para siyasetini şekillendiren ve piyasaların odağındaki bir öteki bayan başkan olarak öne çıkıyor.
AMB Başkanlığı misyonunu 1 Kasım 2019’da Mario Draghi’dan devralan Lagarde, 2011-2019 devrinde IMF Başkanlığı misyonunu yürütmüştü.
Fransız kökenli avukat ve iş bayanı olan Lagarde’ın daha evvel Fransa’da Maliye Bakanlığı yapmasına karşın merkez bankası deneyimi bulunmamasının piyasalarda kaygılara neden olduğu biliniyor.
Vazifeye başladığında selefi İtalyan Draghi’nin son periyot uyguladığı para siyasetlerinde önemli bir değişiklik yapmayan Lagarde, Kovid-19 salgınının sebep olduğu sıhhat ve ekonomik krizinin akabinde siyaset değişikliğine gitti.
Jeopolitik belirsizlikler, artan korumacılık tehdidi, global piyasalardaki kırılganlıklar ve ekonomik yavaşlama üzere devam eden meselelerle uğraşan Lagarde, bir anda ortaya çıkan Kovid-19 krizinin ekonomik tesirleriyle de uğraş etmek zorunda kalıyor.
Lagarde liderliğindeki AMB, bu periyotta faizleri düşük düzeylerde tutarken, 1 trilyon 850 milyar euroluk Pandemi Acil Varlık Alım Programı’nı açıkladı.
AMB liderleri 8 yıl vazife yaparken, uzmanlar, Lagarde’ın siyasi yükünün Euro Bölgesi hükümetlerinin kendisi üzerinde baskı kurmasını zorlaştırdığını belirtiyor.
Euro Bölgesi büyük bir iktisat olmakla bir arada tek bir ayak olan AMB’nin üzerinde duruyor. Lagarde’ın AMB Lideri olarak, yanlış kararlar vermesi halinde Avrupa projesinin çökmesine neden olabileceği üzere projeyi sürdürülebilir ve tesirli bir hale dönüştürebilme imkanı da bulunuyor.
Milletlerarası para sisteminin istikrarını sağlıyor
IMF Lideri Kristalina Georgieva ise Lagarde’ın akabinde Fon’un ikinci bayan lideri olarak bilhassa Kovid-19 krizi sürecindeki faal tavrıyla isminden kelam ettiriyor.
Georgieva, IMF’ye 2019 yılından bu yana liderlik ederken, Bulgar ekonomist, 2017-2019 periyodunda Dünya Bankası’nda üst yöneticilik misyonunda bulunmuştu.
Jim Yong Kim’in istifasının akabinde 2019’da kısa bir müddet Dünya Bankası Kümesi Lider Vekili olarak da misyon yapan Georgieva, 2014-2016’da Avrupa Kurulu Lider Yardımcılığı misyonunu de yürüttü.
Georgieva, bilhassa Haiti ve Pakistan’daki insani felaketlere yönelik çalışmalarından ötürü 2010’da “Yılın AB Komiseri” seçildi.
Gelişmekte olan bir ülkeden IMF Başkanlığı misyonuna gelen birinci isim olan Georgieva, milletlerarası para sisteminin istikrarını sağlamaya ve krizleri önlemeye yönelik siyasetlere taraf veriyor.
Kovid-19 krizinin patlak vermesiyle Georgieva idaresindeki IMF, 1 trilyon dolarlık kredi verme kapasitesini kullanıma açarken, krizin başlamasından bu yana 80 ülkeye acil finansman sağladı.
Son periyotta Kovid-19 salgınının neden olduğu krizin tesirlerini hafifletmeye yönelik ağır bir mesai harcayan Georgieva, bilhassa fakir ülkelere likidite sağlanması için uğraş sarf ediyor.
DTÖ’de yeni bir devri başlatması bekleniyor
Global ticareti düzenleyen tek memleketler arası organ pozisyonunda bulunan DTÖ’nün yeni genel yöneticisi Nijeryalı Ngozi Okonjo Iweala da bir öteki başarılı bayan olarak dikkati çekiyor.
Geçen ay DTÖ’nün birinci bayan lideri olan Iweala’nın, uzun vakittir sıkıntılarla boğuşan örgütte yeni bir periyodu başlatması bekleniyor.
Yaklaşık 5 yıl misyon yapacak Iweala, birebir vakitte örgütün birinci Afrikalı genel yöneticisi olma özelliğini de taşıyor.
Dünya Bankası’ndaki mesleğine iki sefer orta vererek Nijerya’da iki devir Maliye Bakanlığı misyonunda bulunan Iweala, kısa bir mühlet de Nijerya Dışişleri Bakanlığı vazifesini yapmıştı.
Iweala’nın, Nijerya’da Maliye Bakanı olduğu periyotta ülkenin finansal istikrarını iyileştirmek ve yolsuzlukla gayret için hayata geçirdiği ekonomik ıslahatlarla takdir topladığı belirtiliyor. Iweala, DTÖ Yöneticiliği vazifesi öncesi Global Aşı İttifakı’nın başında bulunuyordu.
Hem müzakere gündemindeki tıkanma hem de ABD’nin çok taraflı sisteme itirazları ve almış olduğu tek taraflı tedbirler nedeniyle uzun vakittir meselelerle boğuşan DTÖ için Iweala’nın idareye gelmesi, örgütte yeni bir sürecin başlaması açısından ehemmiyet taşıyor.
Memleketler arası deneyimi, gelişme yolundaki ülkelerin ve en az gelişmiş ülkelerin kapasite problemleri ile kalkınma süreçlerindeki takviye gereksinimlerine ait bilgi sahibi olması, hem gelişmiş hem de gelişme yolundaki ülkelerle güçlü irtibatı nedeniyle Iweala’nın bilhassa örgüt müzakerelerinde beliren itimat kaybını azaltabileceği ve çalışmalara ivme kazandırarak örgütün tekrar güçlenmesine katkı sağlayabileceği belirtiliyor.
Bloomberg HT
