CEMRE PARILTI KARACA
Suudi Arabistan’a olan ihracat 2020 Kasım ayında düşmeye başladı, Ocak 2021 tarihinden itibaren ise resmi dış ticaret sayıları neredeyse sıfırlandı.
İhracatçıların değerli pazarlarından biri olan Suudi Arabistan’a ihracat Mayıs ayı itibariyle de geçen yıla oranla yüzde 94 düştü. Birtakım dallarda krallığa yapılan ihracat büsbütün dururken, birçok bölümde de durma noktasına geldi.
Suudi Arabistan’a ihracat yapan dallar ortasında fındık ve mamulleri, çelik, makine ve makine aksamları öne çıkıyor. Suudi Arabistan’a ihracat yapmak isteyen ihracatçılar ya etraf ülkeleri kullanarak transit ticaret yapabiliyor ya da ülkedeki temaslarını kullanarak hudutlu da olsa ihraç eserini krallığa sokabiliyor.
Fındık ve mamülleri transit ticaretle Suudi’lere satılıyor
Suudi Arabistan’a 2019 yılında 200 bin ton fındık ihracatı gerçekleşirken bu sayı Eylül 2020’den itibaren neredeyse sıfıra indi. Ulusal Fındık Kurulu Lideri ve Karadeniz Fındık ve Mamulleri Birliği İdare Şurası üyesi Sebahattin Arslantürk Suudi yetkililerin gümrüklere Türk eserlerini içeriye sokmamalarını söylediğini aktardı.
Arslantürk, “Ülkedeki birtakım fabrikaların üretimlerine devam etmeleri için fındığı almaları gerekiyordu elzem bir durum olduğu için bir mühlet göz yumuldu. Şu anda bir ölçü ihracat yapılıyor gözükse de Arabistan’a komşu Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Libya, Mısır üzere ülkeler Türkiye’den fındık aldığı eseri ulusallaştırıyor ve bu halde Suudi Arabistan’a Türk fındıkları sokuluyor. Aslında Arabistan’a giden ihracatta daralma yok yalnızca hal değiştirdi.” açıklamalarında bulundu.
Öte yandan Türkiye’nin Mayıs ayı ihracat bilgilerinde ise Suudi Arabistan ise etrafındaki ülkelere olan fındık ihracatı artış gösterdi.
Mayıs 2021’de bir evvelki yılın birebir ayına oranla Libya’ya olan fındık ihracatı yüzde 2000, Suriye’ye olan fındık ihracatı yüzde 2200, Bahreyn’e olan ihracat ise yüzde 700 artmış durumda.
Sebahattin Arslantürk bu bilgileri şöyle açıklıyor “ Türkiye’den direkt Suudi Arabistan’a gönderilemeyen fındıklar etraf ülkelerde transit ticaret yapılarak gönderiliyor. Tonaj olarak ihracatta düşüş kelam konusu değil aslında Arabistan pazarına tıpkı oranda Türk fındığı giriyor lakin yalnızca Türk kimliğiyle değil. Bizler bu durumun düzelmesini istiyoruz. Zira bu biçimde ihraç edilen eserin ünite fiyatı artıyor. Biz bu türlü olsun istemiyoruz. Artan navlun fiyatlarını da işin içine katarsak fiyatlar yüzde 6-7 civarında arttı. Direkt ihracat yapmak çok değerli bunu gerçek bulmuyoruz lakin ihracat yapmak isteyen her türlü bir yolunu buluyor.”
Çelik kesiminde talep azaldı
Çelik ihracatında da Suudi Arabistan’ın muhtaçlık duyduğu kadar eser gönderilebilirken, dal temsilcileri Körfez ülkelerinin çelik alanında yatırımlar yaptığını ve bu alanda ithal eserlere olan talebin azaldığını kaydediyor.
Çelik İhracatçılar Birliği (ÇİB) Lider Yardımcı Uğur Dalbeler talebin azalmasına dikkat çekerken Suudilerin çelik eserini bulamadığında da Türkiye’den gereksinim duydukları kadar eser aldıklarını kaydetti
Dalbeler kelamlarına şöyle devam etti:
“Çelik eserleri direk tüketiciyi ilgilendiren bir eser olmadığı için bu şekil ambargolardan bağımsız hareket edebiliyor. Örnek vermek gerekirse çelik ihracatında İsrail son 2 yıldır Türkiye’nin bir numaralı pazarı. Suudi Arabistan’a olan ihracatın düşmesinde körfez bölgesindeki petrol eserinin fiyatının düşmesi, bölgedeki gelirin azalması ve iktisatların yavaşlaması epeyce büyük bir faktör.
Ayrıyeten son 10 yıldır Arabistan yarım adasında çelik üretimine yönelik yatırımların arttığını görüyoruz. Körfez ülkeleri kendilerini korumak ismine ithalatı azaltmış durumda. Hasebiyle ithalat muhtaçlıkları azaldı. Suudi Arabistan özelinde geçtiğimiz yıl Ocak ayında 89 milyon dolarlık ihracat görüyoruz ki bunun bileşeni orta malı ihracatı.
Son 5 aylık datalarda 9 milyona düştüğünü görüyoruz. Bunun nedeni de muhtaçlık arz etmediği için düşmüş. Lakin muhtaçlık halinde bizden aşikâr bir ölçü çelik alıyorlar. Yani muhtaçlık duyduklarında ve öteki ülkelerden temin edemediklerinde Türkiye’den eser ihracı yapıyorlar.”
Suudi Arabistan’nın türk makinelerine gereksinimi var
Makina İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu ise krallığa yapılan ihracatta son durumu şöyle kıymetlendirdi: Suudi Arabistan pandemi öncesi 18-20 milyar dolara yakın makina ithal eden bir ülkeydi. Bu pandemiyle birlikte 17 milyar dolara düştü. Bu değerli bir ithalat sayısı. Türkiye yaklaşık 30 milyar dolar makina ihracatı yapıyor Suudilerde makina üretimi olmadığı için bu alandaki her şeyi ithal ediyorlar. Makina ihracatımızın yüzde 1’i civarında bir pazar pozisyonunda ve bizim için değerli bir alıcı. Suudiler büyük bir dönüşüm içerisindeler ve 2030 gayeleri var. İthalatı ikame edecek yatırımlar yapmak istiyorlar. Bu teknolojik dönüşümü yapmaları için makina ve teçhizat alanı hayli kıymetli. Makina ihracatçısı tek seferde sevkiyat yapmıyor bazen birkaç partide eser ihraç ediyor. Münasebetiyle ikili bağlarını geliştiriyor. Suudi Arabistan’a ihracat düşse de sonlu ihracatı gümrüklerde ikili bağları olan ihracatçılar yapıyor.” dedi.
Bloomberg HT
