Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantı özetinde, “Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı bilgiler, iktisadi faaliyetin Ağustos ve Eylül aylarında güç kazandığına işaret etmektedir.” tabirlerine yer verildi.
Konseyin 24 Eylül’deki toplantısına ait yayımlanan özette, Ağustos’ta tüketici fiyatlarının yüzde 0,96 arttığı, yıllık enflasyonun yatay seyrederek yüzde 11,77 olduğu hatırlatıldı.
Özette, temel mal, güç ve besin kümelerinde yıllık enflasyon yükselirken, hizmet kümesinde yatay seyretti belirtildi. Öbür yandan, tütün eserleri kaynaklı yüksek bazın tesiriyle alkollü içecekler ve tütün kümesinde yıllık enflasyonun bariz bir halde gerilediği bildirilen özette, bu devirde, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları ve eğilimlerinin artış kaydettiği tabir edildi.
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun Ağustos’ta 0,78 puan artışla yüzde 13,51’e yükseldiği belirtilen özette, işlenmemiş besin kümesi yıllık enflasyonunun 1,51 puan artışla yüzde 15,36’ya ulaşarak bu gelişmede belirleyici olduğu vurgulandı.
Özette, mevsimsellikten arındırılmış bilgilerin, işlenmemiş besin kümesinde taze meyve ve zerzevat fiyatlarındaki yükselişin öne çıktığını gösterdiği, işlenmiş besin kümesi yıllık enflasyonunun 0,22 puan artarak yüzde 11,86 olduğu ve bu yükselişi ekmek ve tahıllar kümesinin sürüklediği, öteki işlenmiş besin yıllık enflasyonunun yatay seyrettiği bildirildi.
– “Şebeke suyu fiyatlarındaki artış güç kümesi enflasyonunu olumsuz etkiledi”
Özette, güç fiyatlarının Ağustos’ta yüzde 1,29 arttığı, küme yıllık enflasyonunun 1,02 puan yükselerek yüzde 9,59 olduğu belirtildi.
Döviz kuru ve milletlerarası petrol fiyatlarındaki artışlara paralel olarak, akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin güç kümesi enflasyonunu üste çektiği bildirilen özette, “Şebeke suyu fiyatları Ağustos ayında da artarak küme enflasyonunu olumsuz etkileyen bir başka öge olmuştur. Bununla birlikte, yönetilen kalemlerden doğal gaz fiyatlarında evvelki yıl yapılan ayarlamanın beraberinde getirdiği yüksek baz küme enflasyonunu sınırlamıştır.” sözlerine yer verildi.
Özette, temel mal yıllık enflasyonunun, döviz kuru gelişmelerine ve kredi ivmesiyle güçlenen talep şartlarına bağlı olarak, Ağustos’ta 1,44 puan artarak yüzde 10,02’ye yükseldiği anımsatıldı.
Döviz kuru geçişkenliği yüksek olan sağlam mal kümesinde yıllık enflasyonun 3,09 puan artarak yüzde 13,07’ye yükseldiği, öncü göstergeler alt kalemler genelinde yüksek fiyat artışlarının Eylül ayında da devam ettiğine işaret ettiği belirtilen özette, Ağustos ayında, başka temel mal kümesi fiyatlarında da bir ölçü artış gözlendiği, giyim ve ayakkabı kümesinde dönem indiriminin bir evvelki yıla kıyasla daha yüksek gerçekleştiği kaydedildi.
– “Eğitim hizmetlerinde uygulanmaya başlanan KDV indirimi önümüzdeki devirde küme enflasyonunu olumlu etkileyecek”
Para Siyaseti Heyeti toplantı özetinde, hizmet fiyatlarının Ağustos’ta yüzde 1,14 arttığı, yıllık enflasyon yatay bir seyirle yüzde 11,83 olduğu hatırlatıldı.
Yıllık enflasyonun lokanta-otel ve haberleşme kümelerinde arttığı, öteki kümelerde gerilediği belirtilen özette, ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki düşüşte karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatının öne çıktığı bildirildi.
Özette, lokanta-otel kümesinde gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde fiyat artışları izlendiği, konaklama hizmetlerindeki artışlarında daha besbelli olduğu kaydedildi.
Öteki hizmetler kümesindeki fiyat artışında kura hassas kalemlerin dikkati çektiği, eğitim hizmetlerindeki aylık fiyat artışının sonlu kaydığı söz edilen özette, şu değerlendirmeler yer verildi:
“Eğitim hizmetlerinde uygulanmaya başlanan KDV indiriminin önümüzdeki periyotta küme enflasyonunu olumlu etkileyeceği kıymetlendirilmektedir. Ağustos ayında alkol-tütün yıllık enflasyonu 19,34 puan düşerek yüzde 2,44’e gerilemiştir. Bu periyotta, alkollü içeceklerde fiyatlar yüzde 2,58 oranında artarken, tütün eserlerinde yatay seyretmiş, fakat tütün eserlerindeki yüksek baz küme yıllık enflasyonunu besbelli bir formda düşürmüştür. Öte yandan, memleketler arası fiyatlar ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak altın fiyatları aylık yüzde 13,72 oranında artmış ve kümenin yıllık tüketici enflasyonuna katkısı 1,01 puana ulaşmıştır. Eylül ayında enflasyon beklentilerindeki artış sürmüştür. Yıl sonu enflasyon beklentisi 64 baz puan artışla yüzde 11,46’ya, gelecek on iki ay beklentisi ise 45 baz puan artışla yüzde 10,15’e yükselmiştir.”
– “İktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte bariz bir toparlanma gözlenmektedir”
Özette, iktisadi faaliyette kademeli olağanlaşma adımları ve güçlü kredi ivmesinin dayanağıyla üçüncü çeyrekte besbelli bir toparlanma gözlendiği belirtildi.
Sanayi üretim endeksinin Temmuz ayında mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış olarak bir evvelki aya nazaran yüzde 8,4 arttığı ve salgın öncesi düzeyine yaklaştığı hatırlatılan özette, şunlar kaydedildi:
“Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, iktisadi faaliyetin Ağustos ve Eylül aylarında güç kazandığına işaret etmektedir. Ciro endeksleri toparlanmanın sektörel yayılımının artmaya devam ettiğini gösterirken, turizm ve ihracat imkanlarının sınırladığı birtakım faaliyet kollarında görece zayıf seyir korunmaktadır. Salgın hastalığa bağlı gelişmelerin Türkiye iktisadı üzerindeki olumsuz tesirlerinin sonlandırılması hedefiyle yakın periyotta uygulamaya konulan mali ve mali önlemler, iktisadın üretim potansiyelini destekleyerek finansal istikrara ve iktisadi faaliyetteki toparlanma sürecine katkıda bulunmuştur. Bununla birlikte güçlü kredi ivmesiyle yurt içi talepte gözlenen süratli toparlanmanın dış istikrar ve enflasyon görünümüne olumsuz yansımalarını sınırlamak maksadıyla Ağustos ayından itibaren likidite idaresi kapsamında sıkılaştırma adımları atılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda son devirde ticari kredilerde gözlenen olağanlaşma eğilimi kişisel kredilerde de başlamıştır.”
– “İhracat salgın öncesi düzeye ulaştı”
Para Siyaseti Heyeti toplantı özetinde, ihracatın, bölgeler ve kesimler genelinde toparlanmaya devam ettiği, Eylül ayı prestijiyle mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak salgın öncesi düzeyine ulaştığı belirtildi.
Öbür taraftan, Ağustos ayında besbelli bir ivme kazanan ithalatın Eylül ayında kısmen yavaşladığı ve bu devirde altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranının epeyce yüksek seyrettiği vurgulanan özette, ertelenmiş talebe ve salgın önlemleri kapsamında uygulanan likidite ve kredi siyasetlerine bağlı olarak ithalatta gözlenen canlanmanın, bu siyaset önlemlerinin kademeli olarak azaltılmasıyla dengelenmesinin beklendiği tabir edildi.
Özette, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Turizm gelirlerinde salgın hastalığa bağlı olarak gözlenen düşüşe karşın seyahat kısıtlamalarının hafifletilmesiyle kısmi bir iyileşme başlamıştır. Mal ihracatındaki toparlanma, emtia fiyatlarının görece düşük düzeyleri ve gerçek kur seviyesi önümüzdeki periyotta cari süreçler istikrarını destekleyecektir. Şura, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve makrofinansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine dikkat çekmiştir. Bu kapsamda, yakın devirde alınan önlemlerin kredi büyümesi ve kompozisyonu ile dış istikrara yansımaları yakından takip edilmektedir. Haziran periyodunda iş gücü piyasası üzerindeki aksilikler kademeli olarak hafiflemeye başlamış, tarım dışı istihdam dallar geneline yayılan bir formda bir evvelki periyoda nazaran artış kaydetmiştir. Öte yandan, son periyotta besbelli bir düşüş eğilimi sergileyen iş gücüne iştirak oranı iktisadi faaliyetteki toparlanmaya bağlı olarak bir evvelki periyoda kıyasla artış kaydetmiş ve işsizlik oranları yükselmiştir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki toparlanmayla yeni iş duyurularının arttığını ve istihdam imkanlarının iyileşmeye devam ettiğini göstermektedir. Konsey, kısa çalışma ödeneği başta olmak üzere işsizlik sigorta fonu ve cari transferler aracılığıyla sağlanan takviyelerin, hanehalkı gelir kayıplarının sınırlanması ve istihdamın korunması açısından kritik rol oynadığı değerlendirmesinde bulunmuştur.”
Bloomberg HT
