Sparta & Co Kurucu Ortağı Taner Özarslan, Bloomberg HT’ye yaptığı değerlendirmede, Dolar/TL tarafında bir müddettir 6.75-85 bandındaki sabite yakın gidişatın piyasaları endişelendirdiğini, ancak o periyot içerisinde kamu bankalarının satışlarıyla kurun dengelendiğini söyledi.
Bilhassa son bir aydır yaşanan faizlerin düşmesi kaynaklı önemli bir tüketim eğilimi başladığını lisana getiren Özarslan, otomobil satışlarının süratle arttığını, hatta Türkiye’nin Avrupa’nın en büyük otomobil ithalatçısı olduğunun altını çizdi. Tüketim eğilimi üzerine örneklendirmede bulunan Özarslan, “500 bin lira pahasındaki bir otomobil için 10 bin liralık peşinatla o varlığa sahip olunması isteniyor, ama ülkeden 500 bin liralık bir çıkış gerçekleşiyor. Bu da ülkeye cari açık olarak geri dönüyor. Bu sebeple muhtemelen Temmuz ayında çok önemli bir dış ticaret açığıyla karşılaşacağız.” dedi.
“Merkez Bankası kısa vadeli acil bir nakdî sıkılaştırmaya gitmeli”
Öbür taraftan, “Merkez Bankası’nın gitgide azalan döviz rezervlerini gören yabancı, Türkiye’ye karşı önemli bir durum açıyor.” diyen Özarslan, faizin gerçek manada belli bir olağana ulaştırılmadığı sürece ne yerli ne de yabancı yatırımcının TL’ye olan ilgisinin artmayacağını; bu yüzden Merkez Bankası’nın kısa vadeli acil bir mali sıkılaştırmaya gitmesi gerektiğini söyledi.
Taner Özarslan, 2018 başında 3,50’lerde seyreden Dolar/TL kurunun 5 düzeylerine kadar ilerlediğini ve bu periyotta Merkez Bankası’nın faiz artırımını geciktirdiği için sonraki artırımlarını çok daha büyük tutmak zorunda kaldığını hatırlattı.
“Şu anda yapılması gereken TL’yi korumak ve kalkan oluşturmak” diyen Özarslan, TL’yi koruyabilecek faiz bandının kısa vadede yüzde 14-15 düzeylerinde olduğunu söyledi.
Bloomberg HT’de Akıllı Para programına konuk olan Koç Üniversitesi ve Bilim Akademisi Üyesi, Prof. Dr. Kamil Yılmaz, pandemi sürecinde dövizde yaşanan yükselişi kıymetlendirdi. Ülke olarak yalnızca cari açık probleminin olmadığını söyleyen Prof. Dr. Yılmaz, finans kanalından da çıkış başladığını kaydetti.
Türkiye’de son 20 yıldır cari açığın sermaye girişleriyle finanse edildiğini aktaran Yılmaz, bu uygulamanın uzun vadede tercih edilen bir sistem olmadığını ve yapısal problemlere sebep olduğunu söyledi. Hem kuru, hem de faizi birebir anda denetim etmeye çalışmanın mümkün olmadığının altını çizen Yılmaz’a nazaran, son devirde döviz kurunda yaşanan yükselişin bir ikaz olduğunu ve Merkez Bankası’nın bir ölçüde faiz siyasetini devreye sokmasının gerekli olduğunu kelamlarına ekledi.
Türkiye’de hala güçlü bir kurumsal yapı olduğunu lisana getiren Yılmaz, yanlışsız siyasetler uygulayarak yaşanılan ekonomik meselelerin çözebileceğini söyledi.
“Kurda istikrar için offshore piyasalarda likidite tekrar azaltılabilir”
Dolar/TL’nin gün içerisindeki yükselişini BloombegHT.com’a kıymetlendiren Monex Europe FX Piyasaları Analisti Simon Harvey “Ekonomik ve finansal faktörler düşünüldüğünde Dolar/TL’nin piyasa şartlarından ötürü 7.00 düzeylerini geçmesi esasen bekleniyordu. Bugün de o güne denk geldik” dedi.
Pandeminin başlangıcından bu yana rezervlerin Dolar/TL düzeyini 7.00’nin altında tutmak için kullanılmasının ve offshore likidite çizgileriyle sermaye piyasalarına getirilen kısıtlamaların yabancı yatırımcı itimadını zedelediğini söyleyen Harvey, “Tüm bu tedbirler döviz piyasasındaki açığa satış hareketlerini kısıtlamak için getirildi, ama bu tedbirler yatırımcıların itimadını de zedeledi” diye ekledi.
Yakın vakitte spekülatif kısa durumları engellemek için tekrardan sermaye denetimleri kullanılabileceğine dikkat çeken Harvey, “Kuru istikrara kavuşturabilmek için offshore piyasalarda likiditenin tekrardan azaltılabileceğini” beklediklerini söyledi.
“Uzun periyotta ise tek bir çözüm” olduğunu belirten Harvey, bunun da faiz oranlarının tekrardan yükselmesinin gerekliliği olduğunu kaydetti. Son olarak, 2018’deki yükseliş ile bugünü karşılaştıran Harvey, “Eğer 2018 yılı referans alınırsa, Türkiye iktisadı TL’yi faiz artırımlarıyla savunmaya çalışmanın sonuçlarını hissedecektir” dedi.
“TCMB döviz mevduatları olmadan TL’nin kayıplarına müdahale için rezervleri gereğince süratli yenileyemeyebilir”
Rabobank Gelişen Piyasalar Kıdemli FX Stratejisti Piotr Matys ise paylaştığı bir notta dolar/TL’deki üst taraflı baskının yapısal yüksek enflasyon, halihazırdaki geniş bütçe açığı ve ekonomiyi canlandırmak için kredi kullanılmasından ötürü olduğunu belirtti.
“Merkez bankası kısa vadeli swapları kullanarak ticari bankalardan borçlanabilir” diyen Matys, lokal bankaların kısa periyotta merkez bankasına verebilecek 204 milyar dolar yurt içi yerleşik dolar mevduatları olduğuna dikkat çekti.
Bankalara olan inancın gelecek aylar, hatta haftalar için çok kritik bir öge olduğunu belirten Matys, bankalardan dolar mevduatlarının çekilmemesi için bu itimadın yüksek kalmasının gerekliliğinin altını çizdi.
Son olarak ise Matys “TCMB bu döviz mevduatları olmadan TL’nin dolar karşısında kıymetli ölçüde kıymet kaybetmesine müdahale etmek için rezervleri gereğince süratli yenileyemeyebilir” dedi.
Zeynep Bayar & Erol Oytun Ercan BloombergHT.com Editörleri
Bloomberg HT
